çağan ırmak'ın aslında neden çağan ırmak olduğunu, based on a true story (yaşanmış gerçek hikaye) adamı olduğunu da anlatan film.
sinema eleştirmenlerine baktım filmden ne kadar anlıyorlar çözümlemesini ne kadar yapabilmişler diye: atilla dorsay: "değişik bir sinema dili tutturulmuş." ömür gedik: "çağan, didaktik olmayı tercih etmiş."
tamam ömür gedik'i sinema eleştirmeni saymak tartışılabilir belki ama diğer eleştirmenlere de baktım hak yenmesin diye. sözlükteki eleştirmenlere baktım utanmasa kameranın çekim açısını eleştirecek kadar sığ görünüyorlar. vay efendim o rolde bu olsaymış şu olsaymış. bre geri zeka çok biliyorsan cast ekibini sen sürükle o zaman!
kısaca filmin çözümlemesini kurgu zannedenler var. işte birçoğunun kilitlenip kaldığı olay da bu.
şimdi gelelim filmin çözümleme-eleştiri ve spoiler kısmına!
filmin ilk yarısı bitmeden hatice karakterini oynayan farah zeynep abdullah'ın birisi olduğunu anlamıştım. kurgu değil birinin hayatını anlatıyordu. eski plaklar, 60 lar 70 ler de filmin esas zamanında olunca çağan ırmak'ın ıssız adam filmi geldi aklıma.
bingo! ayla dikmen! evet. hatice karakteri ayla dikmen'in hayatını anlatıyor. gelelim kanıtlarıma:
ayla dikmen'in kısaca özgeçmişine bakalım:
1944 kütahya doğumlu....
saralım makarayı ve karşımıza çıkan bilgi şu:
--"küçüklüğünde haylaz bir çocuk olduğu söylenir. elbisesini ters giyip bisiklete binmeleri aile ve akrabalar arasında en çok konuşulan konuymuş; aynı zamanda yüzlere tebessüm yerleştiren, gülümseten bir konu." kaynak
>>>---filmde hatice'nin de lise zamanı erkeklerle top oynayıp haylaz biri olduğunu görüyoruz.
--müzik ile profesyonel olarak ilgilenmeye başlaması ilham gencer sayesinde oldu. gencer, bir çay partisinde bir rastlantı sonucu onu dinledi ve kendisine bu işe mutlaka profesyonel olarak devam etmesi gerektiğini öğütledi. dikmen, bu 'öğüt' sonrası 'şarkıcı' olmayı ciddi ciddi kafasına koydu. ancak ailesinin bu isteğini engelleyeceğini düşündüğü için evde bundan hiç söz etmedi ve eğitimine ikinci bir üniversite ile devam etmek istediğini söyleyip istanbul'a geldi, siyasal bilgiler'e kaydını yaptırdı." kaynak
>>>---filmde gürkan uygur istanbul'daki yapımcı rolünde. hatice karakteri de istanbul'a kaçıyor şöhret olmak için. ailesinden de korkuyor ve takma isim kullanıyor şöhret hayatında.
---"ayla, söz beste yazmazdı ama çok araştırırdı."
ayla dikmen'in sevgilisi enis berki'ye ait. kaynak
>>>--- filmin ikinci yarısında zaten meşhur olan hatice'nin sevgilisi tarık rolündeki mehmet günsur alkollü bir tartışmada "senin besten yok bestelerin ablana ait çalıntı zaten." diyor. filmin bitiminde de, meşhur olan ayperi, sahnede iken itiraf ediyor:
"benim bestem hiç olmadı. onlar ablamındı."
filmde kardeş sevgisi üst metinde verilse de alt metinde ayla dikmen'in hayatı anlatılıyor işte bariz! filmin sonunda alzheimer vurgusu ise muhtemelen ayla dikmen'in unutulduğunu bağdaştırıyor. ıssız adam filminden sonra ayla dikmen'in anlamazdın şarkısı tekrar meşhur olup ayla dikmen'i canlı yayına çağıranlar neredeyse sıraya girmişti şarkısı tekrardan popüler oldu diye. neticede alzheimer unutkanlık hastalığı-ayla dikmen de unutuldu birçoklarınca..
film için gerçek hayatla bazı noktalarda çarpıklıklar mevcut. mesela hatice'nin sevgilisi tarık, köyden tanışıp istanbul'a ünlü olmaya giderken, gerçek hayatta ise ayla dikmen, istanbul'da meşhur olduktan sonra tanışıyor enis berki ile.
neticede senaryoyu birebir uygulamak neredeyse "based on a true story" filmlerde imkansız. çünkü yapım ekibinin (yönetmen-senarist) marifeti burada ortaya çıkıyor. eğer ayla dikmen'in hayatına göz atarsanız filmle bütünleştiğini görürsünüz.
çağan ırmak'ın, ıssız adam filminde kendisine teşekkür etmek istediği ayla dikmen'i anlamazdın şarkısıyla yeniden hafızalarımıza sokup, teşekkürünü az görmüş olacak ki bu sefer ayla dikmen'in hayatını kaleme almış görünüyor.
şunu da söylemeden geçemeyeceğim: bi küçük eylül meselesi filmini izleyenler bilir: orada da farah zeynep abdullah vardı. zeynep abdullah, kamera karşısında genç ve çocuksu yüzü-güzelliğiyle yaşlansa bile, genç kız rollerini daimi olarak oynayacağa benziyor. oynadığı dizi ve filmlere bakmak yeterli.
filmi sinemada izledim ve birçok ağlayan kadın izleyici gördüm. anlaşılan, kadınlara; "çağan ırmak kimdir?" diye sorulsa, beni ağlatan adamdır cevabı verecekler.
birçok izleyici belki orta belki de vasat film diyecekler ama filmin arka planını iyi görmek gerek. mesela gülse birsel'in yalan dünya'sı çok eleştiriliyordu ama izleyicinin en büyük salaklığı komik değil eleştirisiydi. oysa gülse birsel, avrupa yakasında ortak çalışıp da cimri olan sinan çetin'i yalan dünya'da oldukça güzel yermişti. yalan dünya'daki yönetmeni hatırlayın..
izleyici nitelikli olmadıktan-olamadıktan sonra böyle yönetmen-senarist-yapımcı vs galiba ülkemize fazla!
cem yılmaz komik değil demek gibi bir şey. çünkü cem yılmaz'ı izlerken gülmezse eleştirecek. eleştiri eşiği bu kadar düşük, bakış açısı bu kadar sığ! misal bundan sonra çağan ırmak filminde ağlayamayan izleyici olursa bilin ki eleştirecek beni ağlatamadı diye.. filmi beğenmemek ayrıdır ama film eleştirmeni gibi geçinip filmi çözümleyemeden filmi beğenmemek bildiğin salaklıktır!
