ismi Fransızca 'paradigme' kelimesinden gelen kelimedir. Türkçede tam olarak karşılığı bulunmamakla birlikte farklı algılama biçimleri,bakış açısı olarak açıklanabilir.
Bir olay, kavram ya da bir durum karşısında kişinin kendinden bir şeyler katarak ürettiği kendince tepkisidir.
Paradigma, bireyin iç ve dış dünyasını (kendisini ve etrafını) yorumlama, algılama ve bilme süreçleriyle ilgili tüm etkenlerin yarattığı örgütlü ve dinamik düşünsel sistem, düzenektir.
Psikolog Prof. Dr. Doğan Cüceloğlu bir TV programında kavramın açıklamasını çok daha pratiğe indirgeyerek, gözlüğünü çıkarıp sunucuya göstermiş ve, 'işte bu' demişti.
Nasıl bir gözlükle bakıyoruz dünyaya?
Başkalarının düşünce ve davranışları hakkında hüküm verirken, elimizdeki veriler çoğu zaman yeterli olmuyor. Davranışların nedenini bilmeden çok yanlış yargılara varabiliyoruz.
Karşılaştığınız sorunları, o sorunları yarattığınız düşünce düzleminde kalarak çözemezsiniz. buradan şu sonuca varmak artık kolay: olup bitene dair edindiğimiz bilgi arttıkça, bizim olaylar karşısındaki tutum ve davranışlarımız da değişir.
Çoğumuzun zaman zaman yaptığı gibi, "sorunların içinde kaybolmak" yerine, paradigma değiştirmeyi başarıp, sorunlara farklı biçimde yaklaşabilenler, o sorunu aşma şansını da yakalıyorlar. Zaten sorunlarımızı dostlarımızla paylaşmamızın nedenlerinden biri de, farklı bir bakışın, bize farklı davranabilme kapısı aralama ihtimali değil midir?
" Hayatımızda önemsiz değişiklikler yapmak istiyorsak, dikkatimizi uygun bir biçimde tutum ve davranışlarımıza verebiliriz.
Ancak çok önemli ve köklü değişiklikler yapmak istiyorsak, o zaman temel paradigmalar üzerinde çalışmamız gerekir. "
Dünyayı olduğu gibi değil, olduğumuz yerden görürüz. Gördüğümüzü anlatırken, esasında kendimizi, kendi paradigmamızı anlatırız.
bir olayı, bir durumu elimizdeki verilerle algılama durumudur paradigma. hiçbir zaman bir olay ya da kişiyi oluşturan bilgilerin hepsine sahip olamayacağımız için herkesin paradigması farklıdır.
biri aşık olduğu kişiyi kendi paradigmasından mükemmel olarak görür,
başka biri aynı kişi onu üzecek bir hareket yapmışsa o insanı kötü olarak görür.
önyargı dediğimiz şey de, insanın fikir sahibi olmadanki paradigmasıdır aslında.
son olarak paradigmayı en iyi anlatan söz bence şudur :
'Aynı Pencereden Dışarı Bakan iki Kişiden Biri Sokaktaki Çamuru, Diğeri Gökyüzündeki Yıldızları Görebilir.'
not : yer yer alıntılar mevcuttur.
bir derleme niteliğinde kelimeyi araştırırken oluşturduğum bir yazıdır.
