inanç ve iman kavramları içine giren bir önermedir. ama 'ya varsa' felsefesiyle inanılıyorsa da boşver gitsindir. cehennem korkusuyla ibadet yapılmaz ki, inanmadan yapıyorsan bunun adını nasıl "inanç" koyarsın?
insanlar önce kendilerini boşlukta buldular, var olanı unuttular, ama doğa bir kanun çıkmasını zorunlu kıldı; yasalar, anayasalar, "iyi ve kötü". bunlar öğretileri, felsefeleri doğurdu. nietzsche tanrıyı öldürdü; dinden apayrı doğruya ulaşmak istiyordu. "kendi alevlerinizde yanmaya hazır olmalısınız: önce kül olmadan kendinizi nasıl yenileyebilirsiniz?" zaten bu sözleriyle her şeyi özetliyordu da. hatta devam eder:
-"tanrının ölmüş olması demek, varolmanın amacı olmadığını göstermez." varlığınızı rastlantıya mı bıraktınız yani?
-"ölümün geliyor olması, yaşamın değerli olmadığı anlamına gelmez." 'ya yoksa o zaman bi ömrü heba ettik' demek nasıl bir yaklaşımdır. ibadet ederken insanlar iç huzura da ererler, yoga, meditasyon bu huzurumuzun alternetif yollarıdır.
hıristiyanlar sadece ahiret için yahudiler bu dünya için* müslümanlar her ikisi içinde çalışırlar. özde hissedilen boşluklar din olgusunu ortaya çıkartır; bir şeye bağlılık, inanç... inanmayan bile aslında allah'ın yokluğuna* inanıyordur ve aslında kolay denebilecek bir yolu elinin tersiyle itiyordur. her şey açık ve netken kendi düzenini kendi kuruyordur, kendi felsefesini oluşturuyordur. * belki sonunda übermensch oluyordur belki hak yoluna dönüyordur ama dedik ya eksikliğini dolduruyordur, kendisini tam anlamıyla 'insan' yapmak için uğraşıyordur. **
