şevket süreyya aydemir

en çok esinlendiği kitabın, aydemir adlı bir roman olduğunu söyler: turan ülküsü uğrunda istanbul'daki sevgilisini bırakıp asyalara giden düşsel bir kahramandır aydemir, orada başkasının bir suçunu üstüne alarak ölümü bile hiçe sayar ve tam ölürken karşısında, istanbul'dan gelen sevgilisini görür. soyadını da bu kahramandan alan şevket süreyya aydemir'i kafkaslara, azerbaycanlara sürükleyen hevesin kaynaklarından biri işte bu kitaptır.

düşsel bir romanın, bunca ciddi bir eyleme yol açan heyecan etkisi, bugün şaşırtıcı ve gülümsetici bulunsa da, gerçekte hangi kitabın, bizi nereden, nasıl etkileyeceği önceden kestirilemez. ancak durumun önemli yanı şuradadır ki, bir toplumda aydınların şu ya da bu atılım için hazırlanmış ruh atmosferini besleyecek birçok düşün kaynağı olması gerekir. asya türklerini birleştirmek savaşına düşsel bir romanla çıkmak, en azından o savaşı düş kırıklığına gömer. nitekim, böyle olmuştur. gerçi, ziya gökalp'in turancılık kuramını işeleyen yazıları ve şiirleri var, ama o felaketli kafkasya macerası sonunda, önderlerin bugün artık kesin olarak bildiğimiz düşünsüzlükleri, şaşkınlıkları, çaresizlikleri, boşlukları, sağlam kuramsal destekten yoksun girişimlerin ne denli korkunç sonuçlar doğurduğunu acı acı düşündürür.