hata mata yoktur.
hayatın kaçınılmaz sonuçlarıdır. şimdiye kadar hangi imparatorluk ayakta kalabilmiştirki osmanlıda bu kaçınılmaz sondan kurtulabilsin. osmanlı devrindeki diğer büyük imparatorluklarda parçalanmış dağılmış hatta yok olmuşlardır tıpkı kendilerinden öncekiler gibi vede kendilerinden sonra olacaklar gibi.
tek bir hatayla devletler yok olmaz, zira osmanlıda yok olmamış dönüşmüştür, tıpkı diğer devletler gibi.
osmanlının parçalanması aslında kendi rakiplerinin vizyon değişikliklerinin yansımasıdır. özellikle batılı devletlerin (bkz: sömürgecilik) hareketlerinden tutunda (bkz: rönesans)ın getirileri, (bkz: ulus devlet anlayışı)nın ortaya çıkması ve bir takım (bkz: bilimsel gelişmeler) bunlar batının peydahladıkları olduğundan osmanlının öz malı olmayan bu gelişmelere adaptasyonu beklenemezdi vede zaten bu gelişmelere ayak uyduramadı ve mağlup oldu. saydığımız bu gelişmeler; çok uluslu osmanlının dağılmasına, bilimsel-ekönömik alanda geri kalmasına neden oldu.
aynı süreçler günümüz tarihine baktığımızda görünür. örneğin almanya ve türkiye arasındaki durum. 1. dünya savaşından ikimizde yenik çıktık hatta üstüne almanya 2. dünya savaşına girip kaybettiği halde bizden birçok alanda ileridir. sebebini (bkz: alamancılar) a sorun söylerler.
