vatan hainleri tarafından hakkında destanlar yazılan vatan haini...
simavna kadısı'nın oğlu olmasından dolayı "şeyh bedreddin simavi" yahut "bedreddin simavi" olarak da anılmıştır.
evet uzun uzadıya irdeleyelim şimdi bedreddin'i;
bedreddin, rumeli'nin ilk fatihlerinden olup dimetoka savaşı'nda şehit düşen abdülaziz gazi'nin torunudur.
abdülaziz gazi'nin oğlu israil(isme dikkat) iyi bir medrese tahsili gördükten sonra simavna, (karaağaç ile dimetoka arasında)kadısı oldu. dimetoka kalesi'nin rum beyi'nin kızını aldı. işte bu izdivacın sonucu olarak da bedreddin mehmed dünyaya geldi.
köken biraz zorladı mı?
aslında bazı ipuçları veriyor. babasının adı misal. israil.
kim neden evladına israil ismini koyar?
yazının başında da belirtmiştik ki şeyh bedreddin'e babasının görev yerinden dolayı bedreddin simavi de denmiştir.
şimdi burada bir parantez açıp lafı türkiye'nin meşhur sabetayist ailelerinden simavi ailesine gönderme yapmak lazım.
bakmak ile görmek arasındaki farkı hissedebilen okurlarımız şeyh bedreddin denilen kişinin yahudi dönmesi bir sülalenin mensubu olduğunu kavraması güç olmayacaktır.
geçelim...
bedreddin ilk tahsiline babasının yanında başlamıştır. daha sonra mevlana yusuf'un öğrencisi olmuş, ileride kadızade rumi olarak anılacak olan musa ile beraber onun babası bursa kadısı koca mahmud efendi'den dersler almıştır.
musa, bedreddin ve bedreddin'in amcaoğlu muayyed, hocaları koca mahmud efendi'nin tavsiyesi üzerine bursa'dan konya'ya gelirler ve mevlana dergahında da dersler alırlar.
tüm bu eğitim sürecinin ardından musa semerkand'a gider ve ünlü türk bilimadamı uluğ bey'in astronomi hocası olur.
bedreddin ve muayyed ise önce şam'a oradan da kudüs'e geçer. burada da hadis ilmini öğrenirler.
kudüs'ten kahire'ye geçen ikili burada felsefe ve mantık eğitimi alır ve yüksek tahsillerini tamamlarlar.
1388'de hacca giden bedreddin kahire'ye dönüşünde sultan berkuk'un oğlu ferec'i eğitmek üzere görevlendirilir ve 3 yıl boyunca sultan'ın oğlunun öğretmenliğini yapar. bu eğitim sürecinden memnun kalan sultan şeyh bedreddin'i cariyelerinden biri olan cazibe ile evlendirerek ödüllendirir.
kahire yıllarının ardından şeyh bedreddin tebriz'e giderek burada timur han'ın huzurunda yapılan ilmi toplantılara katılır ve başarısı ile timur han'ın takdirini kazanır...
bakınız bir parantez de burada açalım.
malum şahsın sabetayist olabileceğinden bahsetmiştik. ve kişi bunun en güzel örneklerini sergilemekte. o dönemin en güçlü devletleri olan osmanlı, memlük ve timur hanlığı arasında mekik dokumakta.
memlük sultanı ile arası iyi ve akabinde de timur ile de tanışıp onun da gözüne girmeyi başarmış.
bu üç türk devletini birbirine düşürmek şeyh bedreddin gibi bir provakatör için zor olmasa gerek...
geçelim...
şeyh bedreddin timur'un yanından ayrıldıktan sonra kazvin'e geçti.
kazvin şehri malum. bilmeyenler için...
(bkz: kazvin)
zaten kazvin'e gelmesi de şeyh bedreddin'in hayatında bir dönüm noktası oldu. şeyh bedreddin kazvin'den kahire'ye döndüğünde artık su katılmamış bir batıni idi...
kahire'ye dönüşünde farklı ve aykırı görüşleri sebebi ile buradaki dostları ile arasının açılması uzun sürmedi. kahire'de miadını tamamladığını anlayan bedreddin bunun üzerine payitahta yani edirne'ye dönmeye karar verdi.
filistin, şam, konya derken bedreddin payitahta giden yolda tire'ye uğradı. burada halk arasında "dede sultan" olarak anılan börklüce mustafa ile tanıştı. daha sonra edirne'ye geldi. bedreddin edirne'ye varana dek yaptığı yolculuk sırasında uğredığı her yerde büyük bir ilgi ve alakaya mazhar olmuştu. bu sebeple edirne'de bir süre kaldıktan sonra tekrar batı anadolu'ya doğru bir seyahat düzenledi. bu seyahatin amacı ise batınilik'i anadolu'da yaymak ve kendine yandaş toplamaktı.
bursa'da börklüce mustafa, kütahya'da da torlak kemal kendisine en çok bağlı ve en güvendiği halifeleri idi. özellikle bir yahudi dönmesi olan torlak kemal börklüce mustafa ve şeyh bedreddin'i saltanatı ele geçirmek konusunda sürekli teşvik ediyor, bir isyanın doğuşunun zeminini hazırlıyordu.
şeyh bedreddin'in yaydığı fikirler o dönemin sosyal hayatını derinden etkilemeye başlamıştı.
şeyh bedreddin'in fikirlerini anadolu'ya yaydığı bu yıllar fetret devri'ne denk gelmesi sebebi ile bölücülük çalışmaları kusursuz ve aksamadan sürebilmekteydi.
edirne'de padişahlığını ilan eden musa çelebi ise şeyh bedreddin'in anadolu halkı üzerindeki etkisinden faydalanabilmek için o'nu payitahta çağırıp kazaskerlik mertebesine getirmesi o'nun bölücü faaliyetlerinin bir bakıma meşrulaştırılmasına vesile olmuştu.
şeyh bedreddin artık fikirlerini yayarken bulunduğu makamın ağırlığından da faydalanıyor, daha fazla yandaş toplayabiliyordu.
lakin çelebi mehmed han kardeşini hal edip sultan olunca şeyh bedreddin'i azlediyor ve iznik'e sürüyordu.
şeyh bedreddin'in bu durumu kabullenmesi imkansızdı. bunun üzerine propaganda faaliyetlerini iznik'te sürdürdü. artık yandaşları ile daha fazla bir araya geliyor, osmanlı hanedanına son verme hedefini daha rahat dillendiriyordu.
yeteri kadar yandaş topladığına kanı getiren şeyh bedreddin "hacca giiyorum" bahanesi ile iznik'i terketti ve canik beyi isfendiyar bey'in yanına giderek projelerini anlattı. lakin osmanlı'nın hışmından çekinen isfendiyar bey'den gerekli desteği bulamayınca rumeli'ne geçti.
batınilik inancını ve aykırı fikirlerini burada da yayıyordu. amaç belli idi;
"şeyhlikten şahlığa geçmek..."
yeteri kadar taraftar topladığına inandığında ise izmir karaburun'da 10.000 adamı ile hazır bekleyen börklüce mustafa'ya isyanı başlatmasını bildirdi.
börklüce mustafa'nın üzerine gönderilen izmir sancakbeyi bulgar prensi aleksander'in kuvvetlerini yenmesi şeyh bedreddin'in taraftar sayısını daha da arttırdı. börklüce ve kuvvetleri izmir sancakbeyi'nin ardından saruhan sancakbeyi ali paşa'nın kuvvetlerini de yenince artık işin çığrından çıktığı anlaşılmıştı. sultan çelebi mehmed han bu sırada selanik'te ortaya çıkan düzmece mustafa belası ile uğraşmaktaydı. buna rağmen çelebi mehmed börklüce'nin üzerine sadrazam beyazid paşa ve henüz 12 yaşındaki oğlu veliaht murad'ı yolladı. osmanlı kuvvetleri güçlükle de olsa börklüce mustafa'nın çapulcularını bertaraf etti. beyazid paşa börklüce isyanında yakalananları sorguladığında isyanın asıl başının şeyh bedreddin olduğunu öğrendi. tüm asiler idam edilirken "yetiş dede sultan" diye bağırıyorlardı.
börklüce mustafa ise ellerinden çivilenmiş halde bütün şehirde gezdirildikten sonra halkın gözü önünde öldürüldü. bu da börklüce'nin ölümsüz olduğuna inananların bu inanışlarından vazgeçmesine sebep oldu.
şeyh bedreddin bu sırada rumeli'de faaliyetlerine devam etmekteydi.
çelebi mehmed, beyazid paşa'yı bu kez şehy bedreddin'in üzerine gönderdi. osmanlı kuvvetleri'nin üzerlerine geldiğini haber alan şeyh bedreddin yandaşlarının çoğu dağıldı. bunun üzerine beyazid paşa şeyh bedreddin'i ufak bir çarpışmanın aldından yakaladı ve serez'de padişah'ın huzuruna çıkarttı.
çelebi mehmed şeyh bedreddin'i alimlere havale etti, cezasının ne olması gerektiğini alimlerden oluşan bir heyete sordu. heyetçe alınan kararın ardından idam edilmesi uygun görüldü.(cezasının idam olması gerektiğini bizzat şehy bedreddin de söylemiştir)
bunun üzerine şeyh bedreddin serez pazaryerin'de idam edildi. mirası varislerine dağıtıldı.
işin aslına bakacak olursak "şeyh bedreddin iyiydi ama çevresi kötüydü" diyebilmek mümkündür. o sadece fikirlerini yaymaya çalışmış, lakin börklüce mustafa ve torlak kemal'in gazına gelerek payitaht rüyası görmüştür.
üstelik şeyh bedreddin son dönemlerinde(börklüce isyanı sonrası) iiyiden iyiye gaza gelerek soyunun aladdin keykubat'a dayandığını dillendirmiş, böylece ileride osmanlı tahtını ele geçirirse asil bir kan'a mensup olduğunu vurgulamak istemiştir.
oysa hem tarih hem bizler şeyh bedreddin'in menşeini, soyunu, sopunu çok iyi bilmekteyiz.
not: bu girimi uludağ sözlük yazarlarından seyh bedreddin mahlaslı kullanıcıya ithaf ederim.
not2: copy paste değil aın teridir. emeğe saygı please...
