dünya üzerinde kullanılan, konuşulan herhangi bir dili, yarım-yamalak öğrenmiş bir bünyenin, bunu kullanırken hayati tehlikesinin bulunduğuna dikkat çeken önermedir.
örnekleme hatırası:
geçtiğimiz yaz iş dolayısı ile kısa bir süre arnavutluk'ta bulunmam gerekmişti. bu memleketteki tahmini 4. günümde arnavutça'yı az çok kullanabilir durumdaydım ki bu diyarda, benimle aynı mesaiye sahip olan inşaat ustası da öyle. günlerden bir cumartesi klos tarafında yol yapım çalışmalarımıza devam ederken kasabadaki bakkaldan içecek birşeyler almak geldi aklıma. yarım gün çalışacaktık ve öğleden sonra şantiyedeki akarsuyun kenarında oturup da 3-5 bira içmek yapılabilecek en güzel işti o an itibari ile... ustabaşı da bana katıldı ve bakkaldan içeri girdik. bakkalda bir erkek bir kadın olmak üzere, karı-koca oldukları her hallerinden belli olan iki kişi bulunmaktaydı...
kırık arnavutça'mla:
"mim poişın(iyi günler)" dedim
bakkal gülümseyerek karşılık verdi:
"mim poişın" diyerek.
poisonx: beck's ka(beck's var mı)?
bakkal: beck's ska(beck's yok)...
p: efes ka?
b: efes ska...
p: pest stela(beş stela), sa leke(kaç lek)?
b: tre çin leke (üç yüz lek).
p: winston blue ka?
b: pa (tamam(var anlamında kullanılıyor bu gibi durumlarda)).
p: katr winston blue (dört winston light).
b: nan çin e katr zed leke(dokuz yüz kırk lek)
bakkal aldıklarımızı poşete koyarken iki adet 500lük banknotu uzattım ve para üstünü aldıktan sonra kapıya doğru yönelirken "falmin derit(teşekkürler), mim poişın" dedim. bakkal gene aynı nezaketle "mim poişın" dedi.
tam bu sırada ustabaşı "şefim, bir dakika" dedi. refleksif olarak durdum ve hani hayatınızda öyle anlar vardır ki "bomba", "geliyorum" der. benim için bu, öyle bir andı... ustabaşı, pili biten mp3 playerına pil almak istemişti ama bunu bana söylememiş, kimbilir belki de "arnavutça'yı, ben de öğrendim." şeklinde racon kesmek istemişti.
ustabaşı bakkala dönerek: pil ka(pil var mı)?
bakkal sol arka çaprazındaki kadına baktıktan sonra: nu qupto(anlamadım)
dedi. ki bunu gayet ciddi ve bir o kadar da sert bir ses tonuyla söylemişti. araya girmem gerektiğini sezdim ve hemen atıldım. oysa pilin arnavutça'sının ne olabileceğini kestiremiyordum. aklıma "battery" geldi.
poisonx: battery ka?
bakkal rahatladığını belirtir bir şekilde tebessüm ederek: pa...
poisonx: kaç tane pil alacaksan söyle de sağ salim dönelim evlerimize.
ustabaşı: bir tane ya. dolapta var pilim, yatakhanede.
poisonx: hayır, bir pil için mi bu hayati tehlikeye girdik yani? neyse.
poisonx bakkala dönerek: ni battery(bir pil).
bakkal: dü zed leke.
poisonx 20 lek verip pili aldıktan sonra: mim poişın.
yol boyunca tek kelamımız "şefim sen sökmüşün bu dil işini" demesi oldu ustanın. benim aklım ise pilin ne anlama gelebileceğinde idi.
personelin yanına gelince ekipte tercüman olarak atadığım anton'u çağırdım yanıma:
anton, pil arnavutça ne demek?
şeklindeki soruma uzunca bir süre gülen anton'dan merak ve öfkeyle cevap bekliyordum...
anton:
"pil" dedi, "albanish yani arnavutça" dedi "eee" dedim. "madam" dedi. sonra bir mucid edasıyla gülümseyerek "amcik" dedi.
sonra düşündüğümde ben bir bakkalım, eşimle beraber dükkanda ekmeğimizi kazanmaktayız. ve biri orta boylu, esmer ve bir diğeri kısa boylu, kumral iki tip gelip "am var mı?" diye soruyor ve gayet de neşeliler. hatta birkaç şişe bira ve yaklaşık yarım karton sigara almışlar...
ölümcül sonuç doğuracak milyonlarca durumdan sadece birisidir.
türk dünyasında, türkce nin farklı versiyonlarının konuşulduğu ve dil içerisinde bazı kelimelerin köklü değişikliğe uğradığı aşikardır. günlük hayatta bir azeriyle, türkmenle vs. karşılaşıldığında bu da türk ne de olsa rahatlığıyla konuşmak da bir nevi başlık ismiyle bağdaşır. en basit örneği kerhane*dir. buralarda bir kerhane var mı diye size gelen bir azeri ile karşılaşma anında bir kaç dakka durup düşünmeniz muhtemeldir yuh ulan noluyo diye. aynı şekilde sizin de çok acil bir şekilde ihtiyacınızın olduğu bir anda aynı soruyu sorduğunuz bir azerinin size bakkalı tarif etmesidir. e bakkala gittiğinizde karşınıza çıkan adama karşı böyle bir teklifte bulunduğunuz takdirde muhtemelen ölümlerden ölüm beğen durumu ile karşı karşıya kalacaksınızdır. aman diyim.
