aydin dedigin zaten toplumdan ayri olmak zorundadir, yoksa herseyi senin benim gibi, yada bakkal rustem amca gibi, sidika teyze gibi, sarlatan medya ve politikacilar gibi gorurse sicmisim ben o'nun aydinligina zaten; toplumun ugrasmadigi islerle ugrasmak zorundadir, ve toplumdan farkli dusunmek zorundadir.
sen turk aydini diye televizyonda gordugun medya maymunlarindan bahsediyor, ve bu adamlarin konusma tarzina, kilik kiyafetine, sansasyonlarina bakip "bunlar'da pek bir kopuklar canim" diye dertleniyorsan, bosver, uzulme; onlar zaten cok iyi tespit ettigin gibi "turk aydini"'dir. yoksa aydin'in turk'u, gavuru, hintlisi, bitlisi olmaz. aydin'in toplumu ve ulkesi de olmaz. aydin her yere esit mesafede uzak olan kisidir.
kahvede halkin icinde oturup sirtina vuracak adam mi istiyorsun, sana karanligini hatirlatacak adam mi?
Servet'i fünün döneminin hakim düşüncesi,Hala öyle olduğu söylenebilir ancak son yıllarda toplumcu aydınlarda yok değil.Asıl aydınlık insanın kim olursa olsun böbürlenmemesidir.
medyanın bazı "aydın"ları topluma aydın diye pazarlaması, bu pazarlanan aydınların fikirlerini pazarlama çalışması ile gerçek aydınların arada kaynaması sonucunda ortaya çıkan manzara.
toplumun içinde olan aydınlar birer birer öldürüldü bu ülkede. o yüzden, geride kalanların büyük kısmı o uzak köşelerde, tam bam teline basmadan idare ediyorlar mevzyu.
yakup kadri karaosmanoğlu'nun yaban romanında eleştirel gözle ele aldığı durumdur. eleştirilecek bir haldir. yalnız bu konu değişmez gerçeklik gibi devamlı klişe şekilde eleştiri bombardımanı yaparak değil, farklı boyutlarıyla da ele alınmalıdır.
- toplumun yaptığı her şeyi aynen yaparak, olduğu gibi meşrulaştırarak ve överek ne derece aydın olunabilir,
- aydın bir yönüyle de toplumun ulaşamadığı fikir düzeyine ulaşan, toplumdan farklı şeyleri söyleyebilen kişidir,
- toplumunun her türlü değer yargısını dışlamak veya reddetmek aydın olmanın kriteri değildir, toplumun değer yargıları arasında eskimiş şeyler olabileceği gibi, gayet güzel ilkeler de olabilir,
- "toplum beni anlamıyor" diyerek marjinal bir yaşam tarzına kendini gömmek, kendi içinde klanlaşmak ne derece aydın olmaktır, veya aydın kendi seçtiği yaşam tarzı olarak bu durumda olsa bile topluma ne kadar faydası olabilir,
- aydın sadece toplumun veya devletin hoşuna gidecek şeyleri söylemek veya onaylamakla yükümlü değildir, ama bunları illa ki eleştirmek ve zıttına gitmekle de yükümlü değildir, görüşünü kendi hür bakış açısı ve birikimiyle oluşturmalı ve oluşan kanaatini cesurca ortaya koyup savunabilmelidir,
gibi farklı noktaları irdeleyerek ve klişe genellemelerden uzak durarak ele alınması gerekli bir konudur.
aydın sadece televizyonlarda entelektüel konuşmalar yapan kişiler değildir.
sadece üniversite hocaları da aydın değildir (gerçi günümüzde cahil üniversite hocaları çoktur o ayrı)
eğitim kendini geliştirebilmektir.
eğitim sadece okullarda ya da kitaplarda öğrenilenler değildir.
biraz eğitim düzeyi yüksek olduğunda kendilerini aydın sınıfına koyup da halkın alışkanlıklarını yaşam şekillerini eğlence anlayışlarını eleştirdikleri zaman aydın olduklarını sananlar da vardır ancak bu aydınlık değil kibirdir.
aldığı eğitimle kendisini geliştirebilen ve hem kendisini hem çevresini aydınlatabilen kişilerdir aydın olanlar.
öyle profesör doçent olmaya gerek yok bir kişiye bile faydanız dokunabiliyorsa aydınsınızdır çünkü aydınlatıyorsunuzdur.
aydının sonu yalnızlıktır zaten. aydın gözlemlerini toplum içinde değil, toplum dışından bakarak yapar. olayları yaşamaz, seyreder. sonrada kendini kabul ettirmenin en kısa yolunu bulmaya çalışır. şu unutulmamalı; aydın, toplumdan kopar ama yine toplum için çalışır. aydının temel özelliği, temel amacı budur zaten.
"toplumdan koptu" dediğimiz aydın, aslında topluma bizden daha yakın. hatta tam içinde.
"bilmek lanetlenmektir" ve
"kendi vataninda kendini yabanci hissetmek entellektuel icin ahlaki bir sorumluluktur." der adorno.
entellektuel aydınlar için bu bağlamda öyle olması gereken şeydir.
her pkk teröründen sonra dolaylı yoldan devleti suçlayıp, birkaç teröristin fotoğrafını koyup, instagram ve twitter'dan sahte duyar kasmaları bunun bir kanıtıdır. yüzde 90'ı böyledir. işte tipik bir örnek;
