nazım hikmet ran'ın akrabasıdır. çok saygın bir düşünür, yazar, şair olmakla birlikte atatürkçüdür. onun için bir faili meçhul, onun için aydınlatacağı yol kısaltıldı ya zaten.
Ataturkcu falan degildir. donemin halk partisi iktidarinin yuru ya kulum dedigi komunistlerden biridir.
Alman dili ve edebiyatini ogrenip donuste almanca ogretmeni olmak icin acilan sinava girip kazanmis ve almanya'nin yolunu tutmustur. fakat orada bir takim cinsi sapiklik mahiyetinde huylari oldugu anlasilmistir. bunun uzerine bu tip durumlara pek de musamahali yaklasmayan hitler rejimi kendisini sinirdisi etmistir.
komunist faaliyetlerinden oturu bulgaristan'a kacarken sinirda linc edilerek oldurulmustur.
"Dünyanın neresinde bir gerilik varsa dört elle sarılıyorlar. Hür ve efendi bir milletin içinde yaşadıklarını unutup uşaklara dalkavukluk ediyorlar. Ankara'nın bir camisinde beş on ihtiyar bir hacı babanın eteğini öpünce utançlarından yere geçecekleri yerde sinsi ve memnun gülümsüyorlar. Çünkü onların kanaatlerince, bu millet ne kadar uyuşturulursa, kendi hakedilmemiş emeklerini o kadar emniyetle yiyeceklerdir." diyerek yeşil sarık hayranlarına gönderme yapmıştır.
(bkz: aldırma gönül) dönem iktidarı için yazılmış bir sitemdi. dönemden kastımız: chp'nin ilk yılları. o zamanın ikidarı tarafından hapse atılmış bu öğretmen/yazar, en bilinen şiirini onlara ithaf etmişti ama şimdi nasıl bir muammaysa o dönemin günümüze uyarlanmış kişileri, aldırma gönülü marş bellemiş durumdadır. eskiden senin ideolojine karşı yazılmış olan, şimdi nasıl seni anlatır oluyor? *
düşünceleri nedeniyle rahat huzur görememiş, ilerici, aydın şair-yazar-öğretmen. aldırma gönül ve geçmiyor günler mahpusların milli marşı mertebesindedir. melankoli ve eskisi gibi adlı şiirleri ali kocatepe'nin dehasıyla klasik şarkılar haline dönüşmüştür. hepsi iyidir güzeldir ama hikayeciliği şairliğinden çok çok daha iyidir. özellikle içinde leylim ley'in geçtiği''ses''adlı hikayesi bambaşkadır.sabahattin ali ve arkadaşının ünlü bir tenor olabileceğini düşündükleri yol işçisi sivaslı ali'nin hikayesi yürek burkar. tasvirleri çok güzeldir(türkü söylerken ali'nin şişen kızaran ve damarları belirginleşen boynu o kadar iyi betimlenir ki ferhat göçer'i şarkı söylerken gördüğünüzde kafanızda ali'yle karşılığını bulur).ses dışında kağnı, gramofon avrat,hasan boğuldu ve kuyucaklı yusuf mutlaka okunması gereken eserlerinden bazılarıdır.
atatürkçüdür, cumhuriyet ilke ve değerlerine sıkı sıkıya bağlıdır ve yüzde yüz anti-emperyalisttir. bu nedenle de atatürkçüür. hangisi önce gelse farketmez, yani anti-emperyalisttir dolayısıyla koyu bir ataürkçüdür. ya da tam tersi.
sosyalist olmak ya da komunizm hayalleri kurmak atatürkçülükle çelişmez.
inönü'ye bir zaman kızmış olabilir, doğaldır. inönü bildiğiniz gibi atatürk'e karşı birçok fikri olan, onu kıskanan aslında yararı olduğu kadar zararı olan biriydi (sivil hayatta).
Mustafa kemal ataturk'u ve onun donemindeki Rejimi agir bir dille ki hakaretamiz bir dille desek daha dogru olacaktir buna elestirdigi bir manzumesinden dolayi 1931 senesinde 14 ay hapis cezasina carptirilmistir. Cezasini konya cezaevi'nde cekmistir.
Yazdigi o meshur manzumenin iki misrasi aynen soyledir ;
" Ismet girmedi mi daha kodese "
" kel ali'nin boynu vurulmus mudur ?"
Misralarda ismi gecen kisiler 1. ve 2. inonu zaferlerinin baskumandani ismet inonu ve ayvalik'ta yunanli'lara ilk kursunu atan askeri birligin kumandani Ali cetinkaya'dir.
Cezaevinden saliverildikten sonra issiz kalmis, milli egitim bakanligi'nda ise girmek icin basvurmus, fikirlerini degistirdigini ispat etmesi istenince Mustafa kemal ataturk'e ithafen " son askim" isimli bir manzume yazip yureginin haddi zatinda Ataturk ve o'nun rejiminin askiyla yanip tutustugunu ilan etmis ve ise alinmistir.
öğrencilerine komünizmi sevdirdiği ve editörü olduğu gazetlerde imzasız makaleler ile sert hicivlerde bulunduğu gerekçesiyle çok sık gözaltına alınmış edebiyatçı. inandıklarından asla vazgeçmemiştir, hatta öldürdüğü sırada, hayata geçirmek istediği hayallerini anlattığı söylenmektedir. mezarının yeri asla bulunamamıştır.
kemalist cumhuriyetin aydınlarındandı. sosyalizm yanlısı ve rejim muhlifi bir uslupla yazması sonunu hazırlamıştır. pantürkizmin, ikinci dünya savaşından sonra tekrar canlanmaya başlanmasıyla birlikte hükümetin istihbarat servisinin(kısaca MiT) aracılığıyla solcu avına çıkılmıştır. sonuç: sabahattin ali öldürüldü.
Hey anavatandan ayrılmayanlar
Bulanık dereler durulmuş mudur?
Dinmiş mi olukla akan o kanlar?
Büyük hedeflere varılmış mıdır?
Asarlar mi hâlâ hakka tapanı?
Mebus yaparlar mi her şaklabanı?
Köylünün elinde var mı sabanı?
Sıska öküzleri dirilmiş midir?
Cümlesi belî der En-el Hak dese,
Hâlâ taparlar mi koca terese?
ismet girmedi mi hâlâ kodese?
Kel Ali'nin boynu vurulmuş mudur?
Koca teres kafayı bir çekince
....................................
iskendere bile dudak bükünce
Hicabından yerler yarılmış midir?
şiiri yüzünden Atatürk e hakaretten tutuklanmış ve devlet memurluğundan atılmış;
Sensin kalbim değildir, böyle göğsümde vuran,
Sensin "Ülkü" adıyla beynimde dimdik duran
Sensin çeyrek asırlık günlerimi dolduran
Seni çıkartsam ömrüm başlamadan bitiyor
Hem bunları ne çıkar anlatsam bir düziye
Hisler kambur oluyor dökülüyor yazıya
Kısacası gönlümü verdim Ulu Gazi'ye
Göğsümde şimdi yalnız onun aşkı yatıyor.
şiiri ile affedilmiş, türkiye nin yetiştirdiği ama kıymeti bilinmemyen ve dahi kendi devleti tarafından yok edilen dünya çapında edebiyatçılarımızdan.
Aziz Nesin ve Rıfat Ilgaz'la Marko Paşa,Malum Paşa, Merhum Paşa,Öküz Paşa gibi siyasal mizah dergilerini çıkarmıştır ,inandığı ilkeler uğruna hayatı pahasına mücadele etmiş,bu yüzden defalarca ceza evine girmiş,bazı cahil kesimlerce rus ajanlığı yapmakla suçlanmıştır,memeleketi için bunca uğraşının bedelini ıstıranca ormanlarında katledilerek ödemiştir.cesedi çürümüş halde bir çoban tarafından bulunmuştur, Sabahattin Ali'yi öldürdüğünü itiraf eden Ali Ertekin, dört yıla hüküm giymiş; aynı yıl çıkan aftan yararlanarak serbest kalmıştır.bu türkiye için asla unutulamayacak bir utanç kaynağıdır,en bilinen şiirlerinden biri aldırma gönüldür ve edip akbayram tarafından yorumlanmıştır;
"neticesiz bir aşka verdim gençliğimi
ne ufak bir temayül, ne bir iltifat gördüm
önünde yalvararak söylerken sevdiğimi
gözlerinde yüzüme inen bir tokat gördüm..."
diyen hayatının rengi hep kahverengi olan şair, yazar.
* "Almanya'da okuduğu okuldan, türk öğrencilere -parazit- diyen, üstelik özür dilemeyen bir alman öğrenciyi tokatladığı için atıldı ve türkiye'ye geri yollandı."
emperyalizim karşıtıdır.
sabahattin ali karanlk güçlerce öldürülmüştür.
nedeni ise söylemiş olduğu şu sözler olsa gerek
"dünyayı bir ahtopot gibi sarmaya çalışan emperyalist sermayenin kucağına atılmak, milletin alıın terini dolara, sterline satmak isteyenler kim? gözü doymaz paranın bu korkunç taarruze karşısında milletini ve vartanını seven her namuslu insan, sesini çıkartmaya mecburdur
çorum osmancık ta öğretmenlik yapma durumu olmuştur ama tam olarak nasip olamamıştır.
hakkında şöyle bir olay anlatılır. istanbul'a dönüşünde trenden iner inmez onu sürekli takip eden istihbarat görevlisinin yanına gider. o istihbarat görevlisi hiç peşinden ayrılmamaktadır ve sebahattin ali de bunu bilmektedir. istihbarat görevlisinin yanına gittiğinde ona şöyle der: "ben şimdi evime gidiyorum, biliyorum sen de benimle geleceksin, bari şu valizlerden birini alıver. hem bir işe yaramış olursun"..
