georgios gemistos pethon
basilius bessarion
georges scholarius gennadius
john agyropulos
michel apostolis
demetrius chaicandiles
geroge aimouetzes
tehodoros gaza
fatih sultan mehmed han ın istanbul u fethinden sonra batıya giderek rönesans ın başlamasına öncü oldukları söylenen düşünürler. aslı ise farklıdır. belirtilenlerin tamamı 3. sınıf olarak tanımlanabilecek kişiler. ne bir akıma öncülük etmeleri ne de eserlerinin tarihsel literatüre katkıları sözkonusu değildir. gittikleri italya da da grekçe öğretmenliği vazifesinden öteye gidememişlerdir. fatih sultan mehmed tarafından fethedilen istanbul da, görünüşe göre herhangi bir bilim ve kültür ışığı yoktur ve her şeyin ortodoks inancı ile açıklandığı yerde tek tartışma konusu meleklerin cinsiyeti ekseninde yapılanlardır. bizans bilim ve düşüncesi hakkında yapılan tespitlerden biri de ünlü bilim tarihçisi sarton un 14 yy da yaptığıdır. sarton, 'bizans ın bilimsel düşünce düzeyinin bu kadar düşük olduğunu düşünmek gerçekten üzücü' demiştir. hümanizma nın önderliğinde gerçekleşen rönesans ın başlangıç noktası tarih e düşen kimi notlar gibi 16 yy da değil 13 yy dolaylarında dır. bunun örneklendirilmesi ise 13 yy da gerçekleşenlerle ilintilidir. meşalenin fransa da paris sorbon, ingiltere de ise oxford ve cambridge üniversitelerinin kurulması ile yakıldığı tahmin edilir. üniversiteler bünyelerinde okuttukları kitaplar ile düşünce akımını başlatmıştır. bunların arasında ilk latinceye çevrilen kitaplardan biri olan ibn i sina nın 4 bin sayfalık şifa adlı kitabıdır. yine aynı alimin kanun adlı tıp kitabı da tercüme edilerek ders kitabı haline gelir. ibn i sina yı ibn rüşd ve aristo nun eserlerinin tercümeleri izler. eğitimden yola çıkılarak düşünce ve fikir hayatında gelinen nokta iki ayrı akımın avrupa da tartışılması ve taraftar toplaması ile açıklanabilir. ibn i sina öğretisi avisenist, ibn rüşd in ki ise averoist akımı olarak adlandırılır. öte yandan kilise her türlü yeniliğin karşısında durmasından mütevellit yasaklama yoluna gider ancak durdurulamayan akımlar neticesinde alternatif akımları hıristiyani yorumlar ışığı altında halka yaymaya çalışır. avrupa nın dogmaya karşı çözülümünün aktörleri olarak bu iki bilim insanı gösterilebilir.
avrupa da git gide etkili olan ibn i rüşdcülük akımı, etrafında önemli sempatizanları da toplamayı başarmıştır.
jena de la rochelle
boece de dasie
roger bacon
adam de buckfield
siger de brabant
jena de jandun
dante alighieri
italya rönesans ının kurucusu olan dante nin ibn i rüşdcülük ten etkilendiği görülmektedir.
düşünce ve fikir bazında gelinen seviye karşıtçılığı da tetikler ibn i rüşdcülüğe reddiye yazan hıristiyan düşünürleri de şöyledir.
büyük albert
saint thomas
saint bonaventure
robert kilwerdby
duns scot
gilles de rome
raimond lulle
13 yy da islam dünyasından yapılan tercümelere kadar platon un 2, aristo nun ise 3 kitabı bilinmekte onun haricinde elle tutulur herhangi bir esere rastlanmamaktadır.
islam ilimlerinin dinden bağımsız eserleri, avrupalı güruhun dünyevi konulara eğilim göstermelerinde önemli birer done olmuştur. haçlı seferleri ve endülüs islam dünyası ile ilişkiler sonucunda skolastik felsefe bulutları yerini rönesans ın aydınlığına bırakmıştır. ortaya konan eserlerin yansıttıkları ile paralel olarak teslimiyetçi, kaderci insan anlayışından araştırmacı, mücadeleci insan anlayışına kayma da vuku bulmuştur.
