Büyük denizlere açılmanın öngörüsünü kazanamamış olması.o dönem Avrupa devletlerinin denizaşırı işinden bu kadar rant elde edeceğini kestirmek de zor olurdu. Bu kadarını beklemek belki haksızlık olabilirdi fakat osmanlı bunu da başarsa dünyanın tamamını işgal edebilecek güce ulaşabilirdi.bu kez bambaşka bir siyasi harita ve çehre bulabilirdik.
la hedefsizliktir amk ya. kardeş katli yazmış adam, devşirme sistemi yazmış. bunlar hata değil, bunlar sikin kılı. kıllarımı şöyle mi keseyim, böyle mi uzatayım işleri bunlar. adamlar istanbulu almış. yaşayan romanın son kalıntısını, kalbini. avrupa içlerine kadar girmiş, hallaç pamuğu gibi atmış oraları. mekkeyi, medineyi, kudüsü almış kutsala dair ne kadar yer varsa bayrağı dikmiş, afrikalara kadar gitmiş. asyaya gitmemiş çünkü zaten biliyoruz demişler. viyanayı alsak mı almasak mı.
bilimi ikinci plana atmak da değil. osmanlı bilimi ne zaman birinci plana atmış ki, ikinci plana atmak hata olsun. üretecek olsa, 500 sene boyunca üretirdi. osmanlıyı diz çöktüren teknoloji 100-150 senede üredi ki o araya bi de almanların dünya imparatorluğu sığdı. her şey birden bire oldu. osmanlı farkına varamadı bile ne olup bittiğinin. teknolojinin böyle bir şey olduğunun farkına varabilselerdi herkesten önce gider alırlardı zaten. ama o kadar hedefsiz kalmıştı ki, balkanların isyana kalkıştığını bile kestiremeyecek, göremeyecek kadar kör olmuştu, yıllarca kutsalını koruduğu araplar kalkıştı osmanlıya. fiskeyle, tokatla değil bayıltana kadar dövüle dövüle uyandırıldı, kendine geldiğine zaten iş çoktan bitmişti. masaya oturup paşa paşa kendine denileni yaptı, ta ki türkler ve devlet kalıntıları mustafa kemal önderliğinde topyekün isyan edene kadar.
doğa böyle. gardını indirince gözleri acil serviste açabiliyosun. hedefi olan gidiyo gidebildiği yere kadar. osmanlı dünya üzerindeki kıymetli yerlere gidiyodu, amerikaya dünya yetmiyo uzaya da gidiyo. biz de var oldukça gideceğiz bi yerlere.
asiri islamlasma yaptigi hatalardan biridir, Halil Inalcik bunu soyleyen kisidir. sayilacak diger etkenler ise cekirdek niyetine olan hatalardir. ama dogru demis hoca.
zamana ayak uyduramamasıdır. eski yöntemlerle devlet yönetmeye çalışmasıdır. bugün ingiltere de bir monarka sahiptir fakat, devlet demokratik usüllerle ve anayasasız yönetilmektedir. bizdeki padişahların sorunu da ülkeye demokrasi getirememesi, çağın koşullarına ayak uyduramamasıdır. osmanlı son 200 yılda aldığı kararlarla devleti yavaş yavaş çöküşe götürmüştür. zaten son dönemlerinde osmanlıyı padişah değil, ittihat ve terraki isimli parti yönetmiştir.
islam düşmanları kadar çığırdan çıkıp '' osmanlı düşmanı hainlerin kökünü kurutmaması '' demek istiyorum ama hem merhametim devreye giriyor hem bu konuda osmanlı'nın yanlış yapacağını düşünmüyorum.
En büyük hata ekber erşed'tir. Kimse şehzadeler birbirini vuruyordu hede hödö ötmesin. O dönemin realitesiydi bu. Güçlü olan tahtı alır.
Diğer bir hata ise balkan topraklarından gelen devşirmelere çok güvenmesiydi. Bunun cezasını çok kötü çekti osmanlı.
Ha bir de din kardeşlerimiz(!) Olan araplara yeterli otoriteyi sağlamayıp onlardan vergi ve asker almaması var ki gelişme döneminde pek etki etmese de çöküş döneminde osmanlının yıkılışının temel sebeplerinden birisi olmuştur. Milyon nüfuslu araplar hicaz yemen ve filistin cephelerine 100.000 kişilik bir ordu dahi hazırlamamış daha kötüsü sırtımızdan vurmuştur.
