23 Aralık 1930 günü Menemen'de* bir grup yobaz tarafından başlatılan irticai kalkışma sırasında katledilen şehit Asteğmendir. şehit oluşunun 76. yıldönümünde Cumhurbaşkanımız Ahmet Necdet Sezer'in de dile getirdiği gibi asla unutulmayacak türk tarihinin acı olaylarından birisidir. 'Aydınlık Türkiye'nin geleceğini karartmaya kimsenin gücü yetmeyecektir' açıklamasını yapan cumhurbaşkanımız eklemektedir: 'cumhuriyete gönülden bağlı kurumlar ve kuşaklar oldukça...çağdaşlaşma yolundan dönülmeyecektir.'
kanımca konuşmanın hayırlı bir mesaj verdiği açıktır. umarız tüm zümreler bunu anlar ve benzeri günler asla unutulmaz.
ADI Mustafa Fehmi Kubilay. Baba adı Hüseyin, ana adı Zeynep.
Giritli bir ailenin çocuğu. 1906 doğumlu. Kubilay bir öğretmen. Cumhuriyet öğretmeni. 1930 yılında izmir'in Menemen ilçesi'nde askerlik görevini yapıyor. O sırada 24 yaşında.
23 Aralık 1930 sabahı, bundan tam 76 yıl önce, Menemen'de tuhaf bir şeyler oluyor. Sabahın erken saatlerinde dördü silahlı altı kişi belediye meydanında tekbir getirerek gezinmeye başlıyor. Hepsi çember sakallı. Başlarında sarık, sırtlarında cüppe var.
Ortalıkta dolanan altı kişi, "Biz şeriat ordusuyuz" deyip Müftü Camii'ne giriyorlar. Elebaşıları olan Derviş Mehmet camide namaz kılanlara kendini "mehdi" olarak tanıtıyor ve dini korumaya geldiklerini söylüyor. Arkalarında 70 bin kişilik Halife ordusu olduğunu, öğle saatlerine kadar şeriat bayrağı altında toplanmayanların kılıçtan geçirileceğini tebliğ ediyor!
Derviş Mehmet isimli sapık ve arkasındaki yobazlar, camideki yeşil bayrağı alıp uzun bir sopaya takıyorlar. Yoldan geçen birine meydanda bir çukur kazdırıp bayrağı oraya dikiyorlar. Yobazlar bayrağın çevresinde dönmeye, tekbir getirmeye, zikretmeye başlıyorlar... Ve bağırıyorlar:
"Şapka giyen káfirdir. Yakında yine şeriata dönülecektir. Bize kurşun işlemez." işin acı yanı, Menemen ahalisinden bazıları bunlara alkış tutuyor!
* * *
Olaylar ilçedeki askeri birliğe duyuruluyor. Alay komutanı, yedeksubay Kubilay'ı bir manga askerle birlikte olay yerine gönderiyor. Kubilay ve askerlerin silahlarında mermi yok. Süngü takıp olay yerine gidiyorlar.
Kubilay askerlerini meydan girişinde bırakıyor ve yobazlardan teslim olmalarını istiyor. işte bu anda yobazlardan biri ateş ediyor.
Kubilay yaralanıp yere düşüyor. Ayağa kalkıp cami avlusuna doğru kaçıyor, ama orada tekrar yere düşüyor. Çevredeki kalabalık paniğe kapılıp kaçışıyor.
Derviş Mehmet ve arkadaşları, işte o anda Kubilay'ın başına çöküyorlar. Mehmet, çantasını açıp testere ağızlı bağ bıçağını çıkarıyor...
Ve yaralı yedeksubay Kubilay'ın başını orada kıtır kıtır kesip gövdesinden ayırıyor.
Kin ve nefret gözlerini öylesini bürümüş ki, kesik baştan akan kanı içiyorlar. Saçlarından tuttuğu kesik baş, şimdi Derviş Mehmet'in elindedir.
Yeşil bayrağın sopasına kesik başı dikmeye çalışıyorlar, ancak bir türlü başaramıyorlar. Bunun üzerine birileri kendilerine ip getiriyor. Kesik baş, yeşil bayrağın dikili olduğu sopaya iple bağlanıyor.
* * *
Bütün bunlar olurken yine tekbirler getirilmekte, "Ey ahali din elden gidiyor" çığlıkları Menemen'de yankılanıyordu.
Silah seslerini duyan bir mahalle bekçisi olay yerine koşarak yetişti. Bekçi Hasan ateş edip yobazlardan birini yaraladı. Hemen ardından yobazlar ateş edip Hasan'ı orada şehit ettiler. Arkadaşının yardımına koşan bekçi Şevki de yobazların açtığı ateş sonucu şehit düştü.
Birkaç dakika içinde üç şehit verilmiş, bir baş kesilmiştir.
Yobazlar mutludur! Kubilay'ın kesik başı, yeşil bayrağın sopası üzerinde sallanmaktadır. işte bu aşamada asker olay yerine yetişti. Komutan "Teslim olun" diye bağırdı. Yobazların yanıtı kesindi:
"Bize kurşun işlemez."
Askeri birlik ateş etti. Yobazlardan bazıları orada yere serilirken, bazıları kaçtı. Daha sonra hepsi birden yakalandı.
Menemen olayı genç Cumhuriyet rejiminin 1925 yılındaki Şeyh Sait haininin isyanından sonra tanık olduğu ikinci önemli irtica olayıdır.
Hükümet sıkıyönetim ilan etti. Menemen'de General Mustafa Muğlalı başkanlığında bir Harp Divanı kuruldu. Olaya doğrudan veya dolaylı katılan bütün sanıklar yargılandı. 18 gün süren yargılama sonucunda karar açıklandı:
40 kişi sorumsuzluğu nedeniyle salıverildi, 27 sanık beraat etti, 41 suçlu çeşitli hapis cezaları aldı.
36 kişiye idam cezası verildi.
Ancak bazılarının yaşı küçük olduğundan, onların ölüm cezaları ağır hapse çevrildi.
28 sanık, 3 Şubat 1931 gecesi Menemen'de idam edildi. Yobazlardan bazıları, yedeksubay Kubilay'ın başının kesildiği yerde asıldı.
Bir sanık sehpaya götürülürken kaçtı. iki hafta sonra yakalandı ve ertesi gün idam edildi. Olayın hemen ardından Menemen'de devrim şehidi iki bekçi ve Kubilay adına anıt dikildi. Anıtın üzerinde şöyle yazar:
Atatürk, Menemen olayına çok kızdı. Söylentiye göre, Menemen'in haritadan silinmesini emretti. Daha 10 yıl önce Yunan işgali altında inleyen bir ilçede yobazların yaptığı ve halktan bazılarının bu yobaz sürüsüne arka çıkması, onu çileden çıkarmıştı.
O dönemde ortada kararlı bir devlet vardı. Savaştan yeni çıkmıştık, güçsüzdük, olanaklar yetersizdi. Ama devletin ve cumhuriyet rejiminin onuru, ilkeleri ve inancı vardı... Çünkü ülkeyi Mustafa Kemal Atatürk gibi bir devlet adamı ve onun devrimci kadroları yönetiyordu.
Nitekim mahkeme derhal kuruldu, yargıladı ve gereken cezaları verdi.
Şimdi bir düşünün bakalım, aynı durum bugün olsa acaba ne yapılır?
Yarın, bu korkunç irtica olayının 76. yıldönümünde Menemen'de törenler düzenlenecek. Yılanın başı aradan geçen 76 yıla karşın ülke genelinde ezilmedi. Unutmayın, yılan pusuda bekliyor.
Emin ÇÖLAŞAN
yılanın pusuda beklediğine sonuna kadar inanıyorum. devrim şehidi kubilayı saygıyla bütün yobaz zihniyeti ise nefretle anıyorum.
katledenlerin torunlari bugun ulke yonetimini ele gecirmis durumda. bugunlerin gelecegini bilseydi yine gozu kapali bu ulkeyi savunur muydu? buyuk olasilikla savunurdu. icinde gercek vatan sevgisi tasiyordu bircogumuzun hicbir zaman hissetmedigi. unutmadik ama unutturmaya calisanlar var. bizler hatirliyoruz peki ya bizden sonraki nesiller?
asıl adı mustafa fehmi olan kubilay 906 kozan (adana) doğumludur.sonra aileceizmir'e yerleşmişlerdir.öğretmen okulunu bursa'da bitirmiş, öğretmenliğe aydın'da başlamış, oradaki meslektaşı vedide hanımla evlenmiştir.
tarihteki ünlü türk kahramanlarının adını türklerin yaşadıkları yerleri, soyadı gibi alan pek çok insandan biri de kubilay olmuştur.
23 aralık 1930'da şehit düştüğünde menemen 43. piyade alayı'nda yedek subay asteğmendir. oğlu vedat henüz 8 aylıktır.okumayı,spor yapmayı, maç izlemeyi, toplum ve ülke sorunlarının tartışıldığı sohbetleri çok seven kubilay,"kışla yolu" adlı bir roman yazmayı düşlermiş.
ne yazık ki o, "kışla yolu" adlı bir roman yazamadı. ama kanıyla yazdığı"devrim yolu" destanını hepimize armağan etti.
üzüntü ve saygıyla andığımız türkiye'nin ilk devrim şehidi. kendisi, bugünlerde suikast yapılacağı iddiasıyla gündeme gelen bülent arınç'ın dedesi tarafından katledilmiştir.
katledilişinin 79. yıl dönümünde unutturulmuş insandır. ama hatırlatmak için de kollarını sıvamış cesur insanlar onun ruhunu yaşatmak gerçeği o örümcek kafalara sokmak için bir film çekmişlerdir her ne kadar engellenseler de o film vizyona girecektir!
bugün, öldürülüşünün üzerinden 80 yıl geçmiş olan asteğmen. cumhuriyet devrimi sırasında, örümcek kafalı gericiler, şeriatçılar tarafından öldürülmüştür. kendisini saygıyla anıyoruz. unutmadık, unutturmayağız.
menemen olayı mustafa kemal' i öfkeye boğmuştur;
şehit edilişinde parmağı bulunan, yardım ve yataklık yapan, tepkisiz kalan herkes bir şekilde cezalandırılmıştır. kubilay öğretmenin kesik başını bir sopaya geçirimeye çalışan yobaz caniler, bunu başaramayınca arayışa girişmişler, olay yerine yakın bir yerde bulunan seyyer satıcı başın sopaya bağlanması için kendilerine ip vermiştir. mahkeme neticesinde, ipi veren bu şahıs da dahil olma üzere' e 36 kişiye idam cezası verilmiş, 28' i infaz edilmiştir.
menemen ilçesine, uzun yıllar devlet yardımları kesilmiş; ilçe, mahrumiyet bölgesi haline gelmiştir.
şeriatı savunan bu yobaz itlerin, bir nevi şeriat kurallarıyla cezalandırılması, bir nebze içimize su sermekte şimdilerde...
1906 yılında izmir ilinde doğan Mustafa Fehmi KUBiLAY Antalya Öğretmen Okulunun sınavlarını kazanarak Antalya ve izmir illerinde okudu. 1926 Bursa Öğretmen Okulu'nu bitirdi.
Mustafa Fehmi KUBiLAY, Menemen de yedek subaylığını yaparken çıkan gerici ayaklanmayı önlemek isteyince isyancı yobazlar tarafından başı kesilerek 23 Aralık 1930 'da öldürüldü.
Menemen ya da Kubilay Olayı olarak tarihe geçen gerici ayaklanmada öldürülen Kubilay ın anısına Menemen'de bir anıt yapıldı ve Bursa Öğretmen Okulu'na da büstü konuldu. *
82 yıl önce bugün acımasızca şehit edilmiş olan yürekli insan.
cumhuriyeti ve atatürk devrimlerini daha iyi anlamamız için yaşatılması gereken büyük değerlerden sadece biri.
iyi ki vardı.
bundan 83 yıl önce menemen'de derviş mehmet önderliğinde hareket eden irticacılar tarafından başı kesilip katledilen kahraman asteğmendir. bugünkü mücadelemizde yeri büyüktür.
devrim şehidi falan değildir. bir tane başıbozuk şeyh kılığındaki esrarkeş ve saz arkadaşlarının öldürdüğü kişidir.
menemen olayı'nın da 31 mart vakası gibi bir komplo olması muhtemeldir, çünkü ne hikmetse iki olay da baştakilerin (ittihatçılar ve cumhuriyet halk fırkası) diktatoryasını kuvvetlendirmelerine yaradı.
