--spoiler--
şimdiye kadar max weberin avrupa toplumlarında kendine özgü bir tarihe sahip olan kapitalizme ve kapitalizmin protestan ahlakıyla ilişkisi konusuna yaklaşımları üzerine bir hayli çalışma yapılmıştır, fakat onun islama ve islam toplumlarındaki patrimonyal bürokrasiye ilişkin yorumları ihmal edilmiştir. oysa weberin islâm hakkındaki görüşleri, onun sosyolojiye ve genelde avrupanın kendine özgü tarihine bakışını bütüniediğinden önemlidir.
bu kitapta bir yandan bu konudaki boşluk doldurulmaya çalışılırken, diğer yandan weberin ; hz. muhammed, islâmın karizmatik kökenleri, mistisizm ve azizlik, islâmda şehir ve şeriat gibi islâm sosyolojisiyle ilgili özel görüşleri ele alınmaktadır. işlenen başlıca temalardan biri, weberin kendi geliştirdiği "bir sosyolojik analiz için gerekli ve yeterli olan felsefi ölçüt" e, yani "yorumcu sosyoloji" ölçütüne, islâm`a yaklaşırken bizzat kendisinin yeterince bağlı kalmamış olduğudur.
bu noktada weber, marxı ve bir çok pozitivist sosyal bilimciyi eleştirdiği hataya kendisi düşmüş; müslümanların kendileri hakkında ne düşündüğünü anlamaya çalışmak yerine onlara kendi teorik varsayımlarını isnad etmiştir. turner, özelde bu konuda, genelde de doğu toplumu hakkındaki görüşlerinde marx ve weber arasında çok önemli paralelliklerin bulunduğuna dikkat çekiyor; özellikle marxın "asya tipi üretim tarzı" ile weber`in "doğu patrimonyalizmi" kavramsallaştırmalannın bu paralelliğin izlerini güçlü bir biçimde taşıdıkları üzerinde duruyor.
buna rağmen ikisinin dine yaklaşımları arasında nasıl ve niçin hâlen bir farkın bulunduğunu göstermeye çalışıyor. dolayısıyla bu kitabın bir amacı da, weber ve marx`ın doğu toplumlarına bakışını irdelerken güçlü bir oryantalizm eleştirisi sağlamak olarak ortaya çıkıyor.
bu temalar üzerinde yoğunlaşırken, turner, insan ve tanrı arasındaki dinsel ilişkilere temelde bir sosyal ilişki olarak yaklaşılabileceğini öneren özgün bir metodolojik katkıda bulunuyor.
--spoiler--
bryan s. turner'e ait asıl adı weber and islam: a critical study olan vadi yayınlarından yasin aktay çevirisiyle çıkmış kitap. weber'in yarım kalan çalışmaları mı diyelim yoksa turner'in hayal gücü mü bilmiyorum ama karizmatik otoriteli peygamberin arap bedevilerini etkilemesinden bir girmişler, sulama ve tarım mevzusundan çıkmışlardır. patrimonyalizm vardır ki başından sonuna kadar anlatılır da anlatılır.
şarkiyatçılık değildir ama pek eksik kalır yanı yoktur, weberian tarzda protestanlık bol bol verilmiş; arapların ve islam dünyasının neden bir türlü kapitalist olamadıkları gösterilmeye çalışılmıştır. bunun da filmi çıksa izlerim. sanki yunanistan kapitalist oldu da sıra araplara geldi.
