ismetullah el Gürbüzi bin Biraderi, 11. yüzyılın sonlarına doğru Anadolu topraklarında adını duyurmuş, Türk–islam kahramanlarından biri olarak anlatılagelir. Rivayete göre o, Malazgirt zaferinden sonra Anadolu’ya giren akıncı beylerinden birinin yanında yetişmiş, küçük yaşta kılıç ve at terbiyesinde ustalaşmıştır. Gençlik yıllarında, Bizans kalelerine karşı yapılan akınlarda gösterdiği cesaretle öne çıkmış; özellikle Amasya ve Tokat civarındaki seferlerde, az sayıda adamla büyük ordulara karşı koyarak şöhret kazanmıştır. Halk, onun geceleri dua eden, gündüzleri kılıç sallayan bir derviş–gazi olduğunu söylerdi. Dizlerinin bağı çözülmez, gözü karalığıyla nam salardı. el Gürbüzi’nin en meşhur hadisesi, 1103 yılında Danişmendlilerle beraber Haçlı ordularına karşı verdiği savaştır. Kayseri civarında cereyan eden bu çarpışmada, ordunun en zayıf anında öne atılarak düşmanın sancaktarını yere indirdiği anlatılır. Bu hamleyle Türk birliklerinin cesareti artmış, savaşın seyri değişmiştir. Lakin kahramanlık, bazen ömrü kısaltır. 1107 senesinde, Musul’a sefer düzenleyen orduda yer aldı. Büyük Selçuklu Sultanı I. Mehmet Tapar’ın komutanlarından biri olarak, Musul kapılarında Haçlılarla yapılan çetin muharebelerde ağır yaralandı. Rivayete göre, kılıcı elinden düşmeden, Kelime-i Şehadet getirerek son nefesini verdi. Musul yakınlarında bir tepede, savaş meydanına bakan bir yerde mefdundur. Mezarı zamanla taşlarla çevrilmiş, etrafı ziyaretgâh haline gelmiştir.
