hegel'in varsayım diyerek geçiştirdiği bir-iki şey vardır ve bunun dışında bunların neden varsayım olduğunu açıklar. temelde hakikaten kant, varsayımlarla hareket eder. kategorileri epistemolojik olarak ele almak, doğaya karşı tavrı nasıl varsayımlardan uzaklaştırabilir?
ya da burayı boşverin. şunu sorayım:
kategorileri akla bağışlamanız; o şüphe akla da yöneltildiğinde aklı ele alırken yine akıl ile ele almak bakımından hangisinde kategorilerin varlığını ifade eder? bu kısır döngüyü ding an sich ile mi çözecek. hegel, kant'ın varsayım dediği varsayımlarda haklıdır. kant, epistemolojik bir varsayım üzerine ontolojiden başlayıp ondan kopan bir metafizik inşa etmiştir. hegel ise nesneye bir miktarda olsa ona ait olanı vermiştir.
Hegel'in tinin fenomenolojisi ve diğer eserlerindeki anlaşılmazlığı, kendi karmaşıklığından kaynaklanmaz. Dikkat edilirse, Bunun nedeni çok fazla gönderme yapması ve bunun yanında göndermeyi neye yaptığının zor anlaşılmasıdır. Öte yandan bir şeyi eleştirirken "bunu eleştirdim" diyene kadar onu savunur gibi anlatır.
Tarzını beğenir ve kant'a karşı tutumunu, onu aşmasını takdirle karşılarım. idea'yı öyle tek başına bir yerde görmeyip pratik ile gerçekleşmesiyle idea olarak görmesi çok hoş hakikaten ama bir de ONTOTEOLOg olmasa işte...
Bugün doğum günü olan filozof. iyi ki dünyaya gelmiş, tatlış geist.
En çok haksızlık yaptığım filozoftur kendisi. Zaman zaman bu çıkışlarımdan ötürü pişman oluyorum. Evet, hala ontolojik anlamda aynı ihmalde olduğunu ve varlık hususunda geçmişinde olduğu gibi varsayımlarla konuştuğunu düşünüyorum ama bu tekil anlamda bir eleştiri. Hegel mukayese edilecek olursa pek değerli bir filozof olur. Zira ideaya ilişkin en tutarlı görüş ona aittir. "ideanın pratikle örtüşmesi" bu gerçekten harika.
Diyalektik hususuna gelirsek, aristoteles'in söylediği gibi diyalektik -bence de- hakikate götürmez ama yine de karl marx'ın çok ötesindedir. Hegel diyalektiği marx diyalektiğini döver.
Aslında uzun uzun açıklama yapacaktım ama bugün hiç yazasım yok. Sadece okuyorum.
Her ne kadar fichte ve kant'tan etkilenmiş olsa da "idea" düşüncesiyle gerçekten başka bir şey yapmıştır. Bundan daha önce bahsettim.
Marx ve Kierkergaard ile arasının açık olmasının sebebi yalnızca nesnel idealist olması değildir. Hegel'in monark sevdası ve insanın özgürleşmesinin aslında vâzi (pozitif) bir şey olmadığı görüşü ve en başta bireyselliğin toplumsallığa zarar verdiği gerekçesiyle dışlanması başta Kierkergaard olmak üzere kendisinden sonra gelen birçok kişiyi kızdırmıştır.
Yine de marxist ya da marx sevginiz varsa hegel ile onun arasındaki ihtilafı iyi öğrenmeniz gerek. Zira hegel'i eleştireyim derken marx'ı eleştirebilirsiniz -ki bu bugün oldukça yaygındır.
Fransız devriminini fazlasıyla eleştirmiş filozof. Ona göre Fransız ihtilalinin "özgürlük" fikri geçersizdi. Çünkü bu özgürlük fikri öncelikle diğer düşünce ve grupların değillemesine ve yok edilmesine dayanıyordu. Dolayısıyla söylendiği gibi doğru değildi. Öte yandan insan bu ihtilal ile zaten özgürleşmeyecekti, daha da kötüsü özgürleştiğini sanarak tutsak olacaktı.
Bu son cümle marx'ın fransız ihtilali yorumunun temelini teşkil eder.
Fransız ihtilaline getirdiği bu yorumu ancak şunu söylersek anlayabiliriz:
Özgürlük ideası, özgürlüğün ideali değildir; özgürlük fikri ile onun gerçekleştirilmesinin bütünüdür. Dolayısıyla gerçekleştirilemeyecek bir özgürlük fikrini barındırır fransız ihtilali.
ismi yanlış yazım kurbanı olan alman filozof, siyasi ilahiyat konusunda kendinden sonra gelen düşünürlere yol açan ve açtığı yolda bolca eleştrilere maruz kalan bilim insanı.
düşünmeyi metafizikleştirecek kadar ileriye giden biridir kendisi. geist kavramını ve içeriğini iyice bakılırsa eğer bu açıkca görülecektir.
tanım : kendi pek doğru şeyler söylemiş olmasa bile bir asır sonraki filozoflara kritik imkanı sağlamıştır getirdiği düşünceler ile.
özellikle ondan sonra bir alman filozof anlamanın yolu hegeli anlamaktan geçmektedir bu yüzden.
felsefede ilk kez, tarih ve yapının önemli olduğunu ileri sürdü. Hegel'e göre dünya demek mantık demekti. insanlar mantığın sınırlarını çözdükleri anda beşerin sınırlarını da çözmüş olacaklardı. Hegel'in kurduğu sisteme 'diyalektik mantık' denilir. Buna göre çiçek, meyvenin ortaya çıkmasına yol açar, ama meyvenin ortaya çıkması için de, çiçeğin ortadan kalkması gereklidir. Demek ki üremenin gerçeği, hem çiçek hem meyve olmaktır. Ölüm hem ortadan kaldırmadır, hem yeniden doğuşu sağlayan koşuldur.
Kendisi üzerine tez yazarak iyi mi kötü mü ettiğimi bilmediğim filozof. Felsefe tarihinde gerçekten dili zor olan belli filozoflar vardır, ama bu filozofların gene de bazı eserleri daha anlaşılabilirdir. Misal Spinoza'nın ethica'sının girişi biraz problemldir, demonstratio bölümü olduğu için de oldukça sıkıcıdır. Ama ekler ve devamındaki açıklamalar ile metin daha da anlaşılır hâle gelir. Platon'un Sophistes ve Parmenides gibi eserleri ânlaşılmaz olmakla birlikte genel itibari ile anlaşılırdır. Kant genelde zor anlaşılır bir adamdır. Kavramsal altyapısı çözüldüğünde daha da anlaşılabilir. Hegel ile ilgili olarak söyleyebileceğim anlaşılmasının hiç de kolay olmadığı. Onu anlayabilmek için önce felsefesini genel olarak bilmek lazım. Bu nedenle fenomenolojinin önsözü iyi analiz edilmeli, ama ne kadar analiz edilse de metne girmek çok zor. Felsefesindeki bir civatayı söktüğünüzde tüm her şey de ardından gelir. Belki başka filozoflardan bir cümlesini metinden çıkarıp atabilirsiniz ama Hegel'den bir cümle çıkarıp atmak oldukça zordur.
