çürütüldüğü iddia edilen felsefe değil, felsefenin uğraş alanlarından biri olan nedensellik prensibidir. üstelik çürütüldüğü yönünde bir kanıt yoktur, sadece alternatif bir yaklaşım getirilmiştir. düşünce tarihi açısından mühimdir.
hakkını vermek lazım ki, Gazali bilinen tüm kaynaklarda "occasionalism" ya da türkçesi ile okasyonalizm/vesilecilik anlayışının mucidi sayılır. gazali, aristo'dan beri batı felsefesinde benimsenmiş nedensellik ilkesinin ve bunun dayandığı "zorunlu bağlantı" (necessary connection) mantığının bir alışkanlıktan ibaret olduğunu söyler. ve bunu, yani nedenselliğin gözlemlenebilir doğal delili olmadığı argümanını batı felsefesine ilk kez sunduğu kabul edilen David Hume'dan da yaklaşık 600 sene önce gerçekleştirmiştir.
elbette kazın diğer ayağı da şu: gazali felsefeyi eski yunan akımlarından temizlemeye kalkarken "allah'tan başka neden yoktur/ neden arıyorsanız allah'a bakın" diyerek aslında bir anlamda islam felsefesinin önünü tıkamıştır. "bir anlamda" diyorum, çünkü nihayetinde gazali tek bir kişi, peki diğerleri niye peşinden dükkanı komple kilitlemiş?
neyse; takip edeni, geliştireni vs. olmadığı için gazali'nin orjinal fikri olduğu yere çökmüş; ta ki david hume benzer bir argümanı allah'tan/tanrı'dan bağımsız olarak sunana kadar. öyle ya, "nedensellik yanılsamadır" deyip te sonra "tüm nedenler allah'tandır" dersen buna felsefede en basit tarifiyle "çelişki" derler. sonra elin oğlu gelir daha sağlam bir argümanla tarihe geçer, modern batı felsefesinin babalarından sayılır falan filan.
Şok oldum doğrusu. Platon'un en önemli islam temsilcilerinden olduğunu bilmeme rağmen aristotales'in de islamla yoğurulmuş olmasından sonra kesinlikle geriye kalanların bir önemi olmadığını düşünüyorum.
Hem ne diyor platon her şeyin aslı idealarda.
Bu dünya boş dünya kardeşim. Bırak sen de felsefeyi zaten herkes bu konuların üstadı olmuş. Bize oturup idealar diye şarkı söylemek düşer.
