1904 Enver Pasa eskiyadir,
1908 Hurriyet Kahramani,
1913 Edirne Fatihi,
1914 Harbiye Naziri,
1918 Genelkurmay baskani, yenik, yalniz adam.
1923 Vatan Haini.
Boyle garip ve cilveli bir hayat hikayesi vardir. Acidir.
askeri olarak bir tek başarısı vardır enver paşa'nın: edirne'nin bulgarlar'dan geri alınışı... o da kendisinden çok, kuşçubaşı eşref ve süleyman askeri'nin başarısıdır ya, neyse, başlarında o var...
ne zaman çanakkale savaşı komutanı olmuş, çok merak ettiğim kişi... kendisi sarıkamış faciasını doğurduktan sonra, bakmış çanakkale'de hala hezimet yok, başarıyı alman'a kaptırmamak için bir iki gün gelmiş oraya. o bir iki gün var ya, çanakkale savaşı'nın en kanlı günleri... bu habire "hücum" emri veriyor, anzaklar siperden çıkanı biçiyorlar, habire hücum emri, habire biçiyorlar... tek taraflı bir katliam... bir türk soykırımı yaşanmış o gün çanakkale'de...
bu olsun, cemal paşa olsun, yaptığı tek şey bu. "hücum" emri vermek. aynı şeyler sina'da da olmuş. komutanlarının silah tehdidiyle hücuma kalkan ve siperden çıkar çıkmaz biçilen türkler.
ben bunların komutanlığına diyicem ya, neyse...
kaynak: alan moorhead adlı avustralyalı'nın anlattıkları, liman von sanders'in anlattıkları, ünlü çanakkale gazisi azman dedenin anlattıkları, enver paşa gelmeden önce cephede komutan olan esad paşa'nın anlattıkları ve bilumum ayrıntılı eserler. sözkonusu en büyük katliamın yaşandığı gün ise 19 mayıs 1915...
çanakkale savaşının kahramanı olduğu için 1950 li yıllara kadar çanakkale savaşı unuturulmaya çalışılmış, hatta yapılacak anıt bile boğazın sularında saklanmıştır. nihayet bu destan gün yüzüne çıksa da bu sefer enver ismi çanakkale savaşından silinmiştir. vatanı için savaştı, öldü ama izlediği politika hep yanlıştı enver'in.
türkmenistan dağlarında, ayağıda çarıkla rus ordusuna karşı savaşırken şehit düşen harbiye nazırı. kendi milleti tarafından anlaşılmamış, maceraperestlikle suçlanmış, ileri görüşlü ve son derece cesur bir türk yiğidi.
ince zekası ile tam otuz üç yıl boyunca etrafı kurtlarla çevrili bir imparatorluğu dimdik ayakta tutan sultan abdülhamid han 'ı hal eden kadronun ağa babalarındandır. ettiğini bulmuştur.
enver paşa en kısa tanımıyla türk ordusunun ruhudur. o devleti aliye'nin her köşesinde kahramanlar gibi savaşmış, bileğinin hakkı ve cesaretiyle yükselmesini bilmiştir. sarıkamış'da askeri kaybımız 22 bin dolayındadır. 90 bin sayısı çarlık propagandasıdır. kaldı ki harekat planını inceleyen askeri otoriteler bunun kusursuz olduğunu ifade etmişlerdir. sarıkamış'ın başkomutanı olan, enver paşa aynı zamanda 250 bin şehide rağmen övgüyle bahsettiğimiz çanakkale zaferinin de başkomutanıdır.
ağır ve hantal orduya disiplin, kuvvet ve gençlik sağlamış iyi bir teşkilatçıdır. cihan harbi ile milli mücadelenin komutan ve askerleri bu dönemin disiplin anlayışında yoğrulan gözüpek tabakadır.
o büyük düşüncelerin adamı olan askeri bir deha, yılmaz bir savaşçı ve korkusuz bir kahramandır. mustafa kemal'i neden kıskansın, tam tersidir doğru olan. o iyi bir müslümandır; kurban bayramı günü şehit olmuş, rus ateşiyle atından düşerken "allah" demiştir. o büyük bir türkçü ve turancıdır. berlin'e gidip helgaların göğüslerinde uyumak varken atalar yurdunda bir güneş gibi toprağa serilmiş, uçmağa varmıştır.
asla alman hayranı değildir, almanlarla işbirliği yapmıştır ki o zaman şartları incelendiğinde başka çıkar yol olmadığı görülür. bir alman subayının onun hakkında yazıkları şöyledir. ona laf atmadan önce resmi tarihin azıcık dışına çıkmanızı, onun gibi bir asker, onun gibi bir türk, onun gibi bir müslüman, onun gibi bir aşık olmadan yorum yapmamanızı salık veririm.
--spoiler--
çeşitli cephelerde en son da kut-ül amare de , türk birlikleri ile beraber savaşmış olan alman subay hans führs , onun için şu ifadeyi kullanır.
enver ; wir haben nichts an ihm fügsam gefunden !
bunun anlamı ise çarpıcıdır ;
enver ; Biz, onda itaatkar tavırlar asla göremedik .
--spoiler--
Hakkında detaylı okuma yapmayan pek çok klavyeşörün çok kolay biçimde hainlik veya kahramanlık yakıştırması yaptığı osmanlı paşası. Aslında her şey aşırı idealist olan enver paşanın bu tutumunun sonuçlarını osmanlı devletiyle beraber çok ağır yaşamasından ibaret gibidir. Şevket Süreyya Aydemir'in en paşa adlı eseri her ne kadar 3. cildinde bazı sansürler bulunsada hakkında fikir sahibi olabilmek açısından en objektif çalışma olarak gösterilebilir.
buna yattığı yerden vatan haini diyenler var ya hayret ediyorum, ve merak ediyorum bu devlete bir çivi çaktınız mı?
moskof uşağı olmadığı sadece alman müttefiki olduğu için alman hayranı diyorlar ya ona da ayrı bir şaşıyorum.
enver sadece başarısız bir askerdi, atatürk'Te başarısız olabilirdi bir asker için başarısız olmak bir forvet oyuncusunun gol kaçırması kadar normaldir. vatan haini falan diyemezsiniz kendinize gelin.
diğer iki ekürisi ise -özellikle talat- bu vatan için en çok uğraş veren kişilerden biridir. hatta bu devletin adı türkiye ise yani türk yurdu ise onların da payı vardır.
ayrıcana hayalci falan değildir. bütün islam alemini bir çatı altında toplamaya çalışanlar, tüm dünyada sınırlar kalksın diye bekleyenler dava adamı, enver mi hayalperest. şunu da belirtmek gerek atatürk arkasından kötü bir şey söylememiş ele vatan haini gibi bir kelime hiç etmemiştir. çünkü aşağı yukarı aynı siyasi görüşü savunuyorlardı.
Tartışılacak ne var ki? Ülkeyi diğer ikisiyle birlikte batırmışlardır. Önce ingilizlere onlar olmayınca almanlara yanaşmışlar ve bu son hamlenin bedelini milyonlara ödetmişler. Akılları sıra elden çıkan toprakları kurtaracaklardı. Başkasının yardımıyla olacak iş mi bu? Hem de o almanlar seni 2-3 asır avrupadan atmak için uğraşmışlarken.
kendi kurduğu ütopik dünyanın içerisinde yaşadığı için, 1915 ocak ayında rus hudûduna asker gönderilmesi için emir verip, on binlerce zavallı insanın ölmesine sebep olmuş kişidir.
