j.p sartre'ın direniş üzerine yazılan en görkemli roman şeklinde değerlendirdiği, ülkemizde partizan nadejda ve polonya da bir kuş var ismiyle çevrilen -orijinaline neden sadık kalınmamış anlamadım- ikinci dünya savaşını bir çocuğun gözünden anlatanromain gary imzalı yapıttır. romandan şu tadımlık bölümü paylaşmak isterim:
--spoiler--
- o zamanlar kendi kendime sorardım: alman halkı bunu nasıl kabullenebilir? niçin başkaldırmıyor? niçin bu cellat rolüne soyunuyor? herhalde pek çok alman, en insanca duygularının yaralanıp hakarete uğradığını görüyor, başkaldırıyordur, boyun eğmiyordur. ne zaman göreceğiz bu başkaldırının işaretlerini? eh, işte, ben bunları düşünürken, genç bir alman askeri, buraya, ormana geldi. kaçaktı. bize katılmaya, içtenlikle, yüreklilikle bizim safımıza geçmeye gelmişti. bu konuda en küçük kuşkuya yer yoktu, tertemizdi. insancıl bir kişiydi. alman askeri etiketini atarak içindeki en insancıl sesin çağrısını izlemişti. bizim gözlerimizse etiketten başkasını başkasını görmüyordu. onun dupduru biri olduğunu hepimiz biliyorduk. böylesine bir durulukla karşılaşınca bunu hissedersin. bu karanlıkta gözlerini kamaştırır insanın. bu çocuk bizlerden biriydi. ama etiketi vardı.
- öyle olunca da?...
- öyle olunca da onu kurşunladık. çünkü şu etiket vardı: alman. oysa bizim sırtımızdaki etikette başka yazılıydı: polonyalı. çünkü öç alma duygusu yüreklerimize işlemişti... birileri özür dilemek ya da açıklama yapmak istercesine: "çok geç," gibilerinden bir şeyler saçmaladı. ama yanılıyordu. çok geç değildi. çok erkendi.
--spoiler--
