Domates Dünya'ya Amerika kıtasının keşfinden sonra yayıldığı söylenen bir sebzedir. Ben bunun doğru olduğunu düşünmüyorum artık. Amerika'nın keşfinden önce de Asya mutfağında domates kullanılmış olabilir.
Neden mi?
Çocukluğumda oturduğumuz evin bahçesinde domates yetiştiriyorduk. yaşım elli. yıllar öncesinden bahsediyorum yani. o domatesler burnumda tütüyor resmen. kabuğu incecik, lezzeti sanki cennettendi. bugün yediğimiz domateslere benzemiyordu. bu günkü hormonlu domatesler belki o günkü domatesleri şöyle bir hatırlatır. ama lezzet açısından arada fark var.
maksadım çocukluk anılarımla sizi meşgul etmek değil. Bundan on yıl kadar önceydi yanlış hatırlamıyorsam. Ya Hürriyet ya da Milliyet gazetesinde okuduğum bir haber ilgimi çekmişti. Çin'li arkeologlar bir araştırma yaparken 3000 yıllık bir bambu bulmuşlar. Bambu mumla ile doluymuş ve içerisinde bir takım tohumlar varmış. Bu tohumların sonradan kullanılmak üzere bu yöntemle muhafaza edilmiş olabileceğini düşünmüşler. Tohumların ne tohumu olduğunu öğrenmek için bilim adamlarına inceletmişler. Tohum domates çekirdeğine benziyorumuş. Üşenmemişler ve tohumu ekmişler. Sonra da ürünler yetişince afiyetle yemişler. Yedikleri sebze bu günkü domatesi şöyle bir hatırlatıyormuş, ama lezzet açısından arada fark varmış. Tadını çok beğenmişler.
Yaşımın elli olduğunu söylemiştim. Dünyada yirmi yıldır hormonlu tarım yapılıyor. Hiç bir sebzenin tadı tuzu yok. Belki domatesin gerçek tadını bilmeyen Çinli bilim adamlarının yediği sebze gerçek domatesti? Olamaz mı? Çünkü domateslerin genetiği son yirmi yılda çok değişti.
Yani öyle sanıyorum ki domates Asya'da binlerce yıldır vardı. Muhtemelen hazreti Mevlana'da domates yemiş olabilirdi. Oysa Murat Bardakçı Fatih Altaylı ile yaptığı Tarihin Arka Odası isimli bir televizyon programında Elif Şafak'a bir romanından ötürü göndermede bulunmuştu. Elif Şafak o romanında Mevlana'ya domates yediriyormuş. Murat Bardakçı Anadolu'da o devirlerde domates yetişmediğini düşüyor olabilir. Ama o kadar emin olmamak lazım bence.
a, c ve e vitamini zengini, gerçek mevsimini unuttuğumuz dört mevsim mutfaklarımıza giren sebze. sebze derken uzmanları hala sebze mi yoksa meyve mi karar veremiyor, son noktayı ben koyuyorum *.
nasıl muazzam bir ahmaklığın ortasında bulunduğumuzun birincil dereceden ispatıdır, canlarım.
daha birkaç sene önce yumurta gibi ve fabrikasyon görünümlüleri makbul ve pahalı iken, demin kontrol ettiğim üzere şimdilerde eciş bücüş olanları makbul ve pahalı.
ya insanlara hakikati öğrenebilecekleri zamanı ve imkanı yaratmak için okul önlüklerini ve plazaları yakacağız ya da gitgide ebevenylerimize benzeyeceğiz.
hakikati söyleme işini; baba parası yemesinden mütevellit hakikati öğrenmeye zamanı olan bir avuç dürüst insana bırakıp, onlara da küfürü basacağız. haliyle de sık sık ihanete uğrayacağız.
neyse, seçim yapabilecek durumda bile değilsiniz, değil mi sevimli orta direk mensuplarım?
meraklısına not: fabrikasyon görünümlülerden aldım, hem hava kirliliğine de bayılırım. uyum sağlayabilen mahlukatlarız. galiba en iyi yaptığımız iş de bu zaten. bolşeviklere kafam girsin.
pek çok Avrupalı için aşk elmasıydı, çünkü insanları romantik yaptığına inanılıyordu. fatih sultan mehmet domates yememiştir. ama ben yedim. o zaman ben daha romantiğim.
ne kromozom sayısı, ne latince ismi, ne kaç vitamin bulundurduğu ne kabuğunda bulunan madde, ne vücudumda ne işe yaradığı, ne de sebze mi meyve mi olduğu domatesin çekirdeği kadar umrumda değildir.
domates kusursuzluğun göstergesidir. domates sadece domates değildir. domates tutkudur.
kesinlikle köylerden getirtilmesi gereken sebze ya da meyve.
şehir içlerinde çok nadir rastlanıyor güzel ve doğal olanlarına. diğerlerinin tümü hormonlanmış tatsız ve sarılı domateslerden oluşuyor. domates demeye dilim bile varmıyor bunlara.
Osmanlıya amerika kıtasından gelmiş sebzedir. Eğer bahçenizde yetiştiriyorsanız ve oluşan her domates alttan çürüyorsa yapmanız gereken domates yeşil iken onu iple havaya kaldırmak toprağa değmemesini sağlamak ve sulama işini de yağmurlama olarak yapmamaktır . Böylece hayatınızda yiyeceğiniz en güzel domatesi yetiştirebilirsiniz.
anavatanı amerika kıtası olan sebzedir. amerika'nın keşfi ve akabinde iliğinin kemiğinin kurutulması çalışmaları süresince patates ve birçok başka tropik meyve-sebze ile avrupa'ya taşınmıştır. izmirli kırsal kesim insanı domat der buna, kısa keser.
fuzuli'nin, yaşasaydı, "leyla ile mecnun" yerine "rapsodik ile domates" adlı bir eser yazmasına neden olacak kadar, rapsodik nickli uuser ile arasında özel bir bağ olan sebzedir.*
ABD'de 1893 yılında mahkeme sebzelerle birlikte saklanıp yenildiğinden onu sebze diye sınıflandırmıştır.
eee meyve de deniliyor, bari biri ispatlasın da şu kararsızlıktan kurtulalım.
şu an saat tam 00.43...
canım seni çekiyor, ama sen yoksun.
dolabıma bakıyorum, yoksun. açıp bi daha bakıyorum belki bir köşede kalmıştır diye...
ama yine yoksun!
eyy domates!
bu vakitte niye aklıma giriyorsun...
ey içi sulu sulu, dışı kıpkırmızı, şöyle hatır hutur yenilecek sevgili...
ey domates!
neden yoksun?
hayatla seviştikçe yüzü kızaran sebzedir. seviştikçe cildi pürüssüzleşir, güzelleşir. seviştikçe tatlanır, sulanır.
bir gün bu yasak sevişmeler dalından koparılıp masamıza konduğunda bitiverir. buzdolabında içi üşür. yenilmezse buruşur ve pörsür. bu yüzden seviş domates! atıl kurt, der gibi...
unutmadan bir de domatesin çeri denen çıtır dilber türleri vardır. onlar hiç kızarmaz, hiç utanmayı bilmezler. bir de onlar sarı şekerdirler, sarışın lolitalardırlar.
