aslen ermenilere ait ve oldukça tarihi bir ilçedir. nüfusu köylerle birlikte 80 bindir. turcel dağı en büyük dağı olup zeytiniyle ünlüdür. kürtçe adı : Derika çiyaye mazi dir.
ahmet türkün kandavalılarının olduğu mardin ilçesidir aynı zamanda. toprak ağası olan bu aşiret reisi yüzünden derikteki büyük bir aşiret bdp ye oy vermez. bu kişinin bdp de olup Marksizm Leninizm Sosyalizmi savunması komik durum. zira bu kişi bu kavramların ne anlama geldiğini dahi bilmez.
siyasi olayların nüfusa yansıması şöyledir
1980 ilçe nüfusu 15.288 köy nüfusu 27.599
1985 ilçe nüfusu 13.975 köy nüfusu 31.036
1990 ilçe nüfusu 13.201 köy nüfusu 32.782
2000 ilçe nüfusu 19.806 köy nüfusu 35.472
adını kiliseden alan ilçedir. Adını türkçe' ye çevirdiğinizde mazıdağı' ndaki küçük kilise anlamındadır. eskiden ermeni nufusun yoğun olarak yaşadığı ilçede şimdilerde ermeni bulunmamaktadır. ilçe merkezinde bir adet gregoryan ermeni kilisesi bulunur.
halhallı zeytini, alkol tüketimi, dışarıya çok göç vermesi ve kendine özgü tavasıyla ünlü mardin ilçesidir.
Ahmet türk ve (bkz: aydın ayaydın)' ın memleketidir. ipekyol giyim firmasının sahipleri de deriklidir. ilçeye gidildiğinde kasaplardan birine mutlaka derik tavası yaptırılıp yenmelidir.
71 tane köye sahip olan mardin ilçesi. şehir merkezi nüfusu 20 bin civarında olsa da halkın birçoğu köylerde yaşamakta ve hatta bu sayı 37 bin civarındadır.
