Atatürk'ün kişiliğine yön veren en önemli özelliği, akıl ve mantık kurallarının dışına çıkmaması, olayları her bakımdan gerçek yanları ile görüp değerlendirmesidir. Onun akıl ve gerçekçilik kavramalarına çok büyük değer vermesi yaratılışının en önemli özelliğidir. "Akıl ve mantığın halledemeyeceği mesele yoktur" diyen Atatürk, her işini akıl ve mantık yoluyla düzenlemiş her sorunu bu yöntemle çözmüştür. Onun akıl ve mantığa verdiği önem hem askerliğine hem de devlet adamlığına yol göstermiştir.
"...Herhangi bir zorluk önünde kaldığım zaman benim yaptığım iş şudur. Vaziyeti iyice tespit etmek sonra bu vaziyet karşısında alınacak tedbirlerin ne olacağına karar vermektir." Diyen Atatürk, olayları dış görüntüsünden soyutlamak ta olayları doğuran nedenleri kavramaktadır. Olayları hemen en gerçekçi bir şekilde değerlendirip, mantığı süzgecinden geçirerek, önlem ve karar alması onun üstün özelliğidir. Bu özelliğini, "Bizim akıl ve mantık, zeka ile hareket etmek en belirgin özelliğimizdir. Bütün hayatımızı dolduran olayları, bu gerçeğin delilidir..." sözü de belirtmektedir.
