yanılsamadan kaynaklı bir his ama güzel bir his. gerçek olmasa bile bu yüzden değerli. yoksa neden sonuç zincirleriyle örülmüş evren dantelinin desenlerinden ibaretiz. her şey belirli ve hesaplanabilir, bizce olmasa bile. kuantum teorisinden kaynaklı spekülasyonları özgürlüğün gerçekliğine dayanak yapmanın imkanı olsaydı, ancak ne zaman bozunacağı belli olmayan(tabi gerçekten öyleyse) bir uranyum çekirdeği kadar özgür olabilirdik. yani ne determinizmden özgürlük çıkar ne de belirsizlikten. gerçekten belirsizlik varsa ve bu atomüstü düzeyde çalıştığını bildiğimiz beynimizde de bir şekilde işleyebiliyorsa dahi, ne yaparsak yapalım, hangi kararı verirsek verelim normal dağılımda olması gerektiği yerin dışında bulunamayacak bir örneklem elemanından başka bir şey olamayacaktık.
ozgürlük adeta evrenin amacıdır diyesim geliyor. evren gerçekten özgürlük peşinde midir diye kendime sıkça sormuşumdur. özgürlüğü sadece insan toplumunda derin bir arayış olarak söylemleştirmek bana hep eksik gelmiş; mutlaka evrenle ilgili bir yönü vardır diye düşünmüşümdür. evrenin temel taşları olarak parçacık-enerji ikilemini düşündüğümüzde, enerjinin özgürlük demek olduğunu çekinmeden vurgularım. Maddi parçacığın ise, mahkûm haldeki enerji paketçiği olduğuna inanırım. ışık bir enerji halidir. Işığın ne kadar özgür bir akışkanlığa sahip olduğu inkâr edilebilir mi? enerjinin en küçük parçacık hali olarak tanımlanan kuantaların, günümüzde neredeyse tüm çeşitliliği izah eden etken olarak anlamlandırılmasına da katılmak durumundayız. evet, kuantumsal hareket tüm çeşitliliğin yaratıcı gücüdür. acaba hep aranan Tanrı bu mudur demekten kendimi alıkoyamıyorum. evren-üstünün tıpkı bir kuantum karakterinde olduğu söylenirken de yine heyecanlanır ve olabilir derim. yine acaba dıştan Tanrı yaratıcılığı buna mı denir demekten kendimi alıkoyamıyorum.
özgürlük, insanlar tarafından tanımlanırken yine sınırlanan bir olgu aslında misal kimi insan için saatlerce kanepede oturmak özgürlükken kimi insan için kendine ait hiçbir şey olmamasıdır, kimisi için hızlıca koşabilmekken, kimisi için ne biliyim sekerek yürümektir ya da canı istediğinde bi eylemi sonlandırabilmesidir. bize imkansız geldiği için kuşlardan ilham alırız halbuki onların da özgürlüğü değil zorunluluğudur uçmak. özgürlük varsa uçmak niye.
