Hikmetli insan kötü insanlardan, yaptıklarından çok daha fazla fenalık bekler. Biri bana küfretti. Ona beni dövmediği için teşekkür ederim. Beni dövdü ise yaralamadığı için teşekkür ederim. Beni yaraladı ise öldürmediği için teşekkür ederim.
tabiatın gayesini üzerinde iyice anlaştığımız mevzulardan anlayabiliriz. mesela komşunun kölesi bir bardak veya başka bir şey kırmış olsa onu teskin için bunun alelade bir kaza olduğunu söylersin. o halde senin bardağını kırdıkları vakit de komşunun bardağı kırıldığı zamanki kadar sakin olmalısın. bu vecizeyi en önemli meselelere tatbik et. başkasının oğlu veya karısı öldüğü vakit hiçbir insan yoktur ki bunun insanlığın mukadderi olduğunu söylemesin. fakat bu sözü söyleyen adamın oğlu veya karısı ölünce yanlız hıçkırık, haykırış ve inleme duyulur: "ne kadar bedbahtım, mahvoldum!" böyle hallerde aynı kazaların başkalarının başına geldiği vakit duyduğumuz hisleri hatırlamalıyız.
her ne hakkında olursa olsun "onu kaybettim!" deme. fakat "onu geri verdim" de. çocuğun mu öldü? onu geri verdin. karın mı öldü? onu da geri verdin. tarlanı mı elinden aldılar? işte yine bir iade -lakin onu elimden alan kötü bir adamdı!- onu sana verenin falan veya filan vasıtayla geri almasının ne ehemmiyeti var? onu sende bıraktığı müddetçe, yolcuların otellerden istifade ettikleri gibi, adeta sana ait bir şey degilmiş gibi ondan istifade et.
