karl marx gibi, max weber de büyük bir alman sosyologudur.marx in dediği gibi ekonominin dini belirlemesinin aksine, dinin bazı hallerde ekonomik yapının oluşumunda büyük rol oynadığı söylemistir. bazı batı avrupa ülkelerinde kapitalizm oluşmasında, protestanlığın ve özellikle kalvinizm in büyük etkisi olmuştur. yani karl marx in aksine,weber ekonomiyi din oluşturur veya oluşturabilir, demiş oluyor. böylece marx ın iddiası tersine dönmüş gibidir. bugün bu konular hala incelenmekte ve weber de çeşitli şekillerde tenkid edilmekte ise de, ilim aleminde yarattığı hayranlık o kadar büyüktür ki, kılı kırk yaran alman titizliği ve yüksek ilmi dehası ile yazdığı eserlerin daha uzun süre etkilerini koruyacağı anlaşılmaktadır.
Weber, din sosyolojisinde her zaman iki sorunun cevabını birden araştırmistir. bunlardan birincisi: bir milletin ekonomik sosyol bünyesi hangi ölçüde kendi dini üzerinde etkili olmaktadır? ikinci soru: tek tek dinler, bu arada özellikle evrensel, büyük dinler, ekonominin ve toplumun şekil almasında ne gibi etkiler yapmışlardır? her din, weber in deyimi ile bir iktisadi, sosyal ve ahlaki görüşü, zihniyeti geliştirmektedir. bu zihniyet ve ahlak daima ilgili din tarafından tayin edilmektedir. mesela bir hindu dini, hıristiyanlık ve islamiyetten tamamen farklı olarak insanları etkilemektedir. dini saikler insanların hareket tarzına etkili olan en üstün kudretlerdir. dinlerde saklı bulunan sosyal ve iktisadi ahlak, insanların sosyal hareketlerini kuvvetle tesir altında bırakacak ve bu yoldan toplum düzeninin objektif bünyesinin esaslarını da tayin edecektir. fakat weber, sosyal bünyenin, yapının ve bu arada ekonomik düzenin, dini hayatın şekillendirilmesinde oldukça önemli etkide bulunabilmelerinide kabul ediyor. onun din sosyolojisine dair yazılarında çok sayıda bu çeşit bağlılıklari sıralayarak göstermiştir. ona göre bütün faktörler fonksiyon bakımından birbirine bağlıdır. demek ki bu meselede ekonomik, sosyal ilişkilerin din üzerinde etkili olduğu gibi, dinin de bunlar üzerinde etkisi olduğu kabul edilmelidir. fenomenin bütünü iki yönde de araştırılmalıdır.hangi faktörün daha etkili oldugu bu sayede aciga cikar.
