çeşitli sebeplerle sizi hayal kırıklığına uğratabilecek bir sistemdir. bu, iyi bir netice alamayacağınız göstermez, ancak abd'de yaşadığım süre içinde, çeşitli eyaletlerde karşılaştığım work and travel zede türk arkadaşların hikayeleri, "keşke onları önceden tanısaydım da, gelmeden önce çeşitli uyarılar yapabilseydim" dedirtmiştir bana.
neyse, madem burası aynı programa katılma potansiyelinde arkadaşlarla dolu, o yüzden ben de fazla başınızı ağrtımadan, kısaca birkaç madde yazarak, konuya gireyim. bu yazacaklarım, öncelikle ordayken karşılaştığım arkadaşların, bana anlattıkları sıkıntılara yöneliktir. programa katılmadığım için, başka nelerle karşılaşılabilir bilemediğimden, genel tavsiyeler yazıyorum.
- gözlemlediğim kadarıyla, konunun genel heyecanı, detaylı araştırma yapılmasına engel oluyor. internet diye birşey var, iyice araştırın. ama, ne aradığınızı bilmeniz için bile, bazı temel bilgilere ihtiyacınız var. aşağıda devam ediyoruz.
- önce, amerikan halkına dair filmlerden edinilen bütün iyimser önyargılardan kurtulun. ne olursa olsun oraya çalışmak için gitmiş bir yabancı olacağınızı unutmayın. genel kürltürlerine ve kısacık tarihlerine dair mutlaka bir iki satır okuyun. mesela kuzey-güney savaşlarının sebep ve sonuçlarına bir göz atın. gittiğiniz yer kuzey ya da güneydeyse, hatta hangi eyaletteyse, ona göre nasıl insanlarla karşılaşabileceğinize dair ipuçları arayın. mesela pennsylvania, virginia, texas gibi eyaletlerde insanların acaip tutucu, dindar ve yabancı sevmez olabileceğini öğrenin. bazı bölgelerde ırkçılığın halen olduğunu, sadece zencilerle sınırlı aklmayıp, yabancılara da uygulanabildiğini dikkate alın.
- eyaletler ve şehirler çoğunlukla geniş topraklara sahiptir ve gideceğiniz yer, televizyonda gördüğünüz merkezi bir yer olmayabilir. şehir, kasaba, hatta mahalle bazında harita ve bilgi araştırın. mesela, new york, manhattan adasından ibaret değildir. kuzey bölgelerinde, resmen köy hayatı yaşanan yerler vardır. köylüleri bazen çok garip olabilir. red neck diye adlandırılan tipler vardır ki, ne konuştuğunu anlarsınız ne de mantığını.
- mesafeler uzak, gidilmesi gereken yollar uzundur. mesela istanbul'la kıyaslandığında, insanlar beylikdüzü - tuzla arasındaki mesafeleri yakın yol olarak adlandırır, hergün işe gidip gelirler. bu güzergahların belli bir noktasından sonra, çoğu zaman toplu taşıma araçları yoktur. abd bireysel yaşanan bir ülkedir ve herkesin özel arabasını kullanarak işe gitmesi normaldir. kısa süre içinde, araba ve ehliyet sahibi olup, dönerken de bu arabayı satma durumunuz neredeyse imkansızdır. yukarıda yazdığım gibi, mahalle bazında bir adres araştırmasıyla, çalışacağınız, kalacağınız ve çevrede gezeceğiniz yerlerle ilgili detaylı bilgi sahibi olun. en azından, muhtemel olumsuz tarafları bilerek gitmiş olun.
- iş disiplinleri bir hayli fazladır. çok erken saatte başlayan bir mesaiye ve sıkı çalışma şartlarına kendinizi hazırlayın. hangi bölümde okuduğunuzu, kabiliyetlerinizi ve yapabileceklerinizi unutun. hatta üniversite öğrencisi olduğunuzu bile unutun. potansiyel işsiz muamelesi görmeye hazır olun, görmezseniz bile temkinli olmuş olursunuz. temelli yaşamak ve çalışmak için giden nice türk doktor ve mühendislerinin, eğitim hayatlarına neredeyse yeniden başlayarak kabul görmeye çalıştığını hatırlayın. henüz bitmemiş bir üniversite ile, işvereninizin gözünde bir vasıfsız işçi olabileceğinizi unutmayın.
- değişik gelebilecek toplumsal kurallarına aşina olmaya çalışın. mesela birçok eyalette, hiçbir açık alanda alkollü içki tüketilmez, yasaktır. insanlara, elle temas etmek hoş karşılanmaz, hatta aksi birisi sizi suçlayabilir. tokalaşma dışında fiziksel temsatan kaçının. özellikle, azıcık samimiyet kurduğu insanla konuşurken, devamlı dokunarak bişeyler anlatmaya çalışanlar zorlanmaktadır. kimsenin arabasına dokunmayın, park halindeki araçlara yaslanmayın. özellikle hiçbir çocuğu, ne kadar sevimli gözükse bile sevmeye kalkışmayın. çocuklar dokunulmazlık konusunda önceliklidir ve yanındaki ebeveynleri, saçını okşadığınız bir çocuğu, size potansiyel hastalıklı muamelesi yaparak oradan uzaklaştırabilir. batıl inançlarının, toplumsal düzeyde bir hastalık olduğunu tesbit etmek için, yüksek bir binanın asansörüne girin. kat sıralamasında 13 rakamı oladığını, asansörün 12. kattan 14. kata ışınlanarak çıktığını tesbit edin, hatta bir de önünde resim çektirin.
aslında daha çok yazılması gereken var sanki ama, bu saatte aklıma gelmedi detaylar. işin özü, work and travel bence çok güzel bir deneyim fakat, karşılaştığım arkadaşlardan edindiğim izlenim, hem katılan arkadaşların beklentilerini yüksek tutup, hem de yeterli araştırma yapmadan yola çıkmış olmaları, diğer taraftan da onları gönderen şirket yetkililerinin bazen yeterli duyarlılıkta olmayışı, bu tecrübeyi acı bir hale getirebiliyor. yola çıkmadan önce detaylı ama, yeterli dediğinizden daha deatylı bir araştırma, size zarardan çok fayda getirecektir.
