komünizm elbette bir son değildir. sadece kendinden sonra gelecek sitemler henüz tahmin edilememektedir. nitekim, sistem de açık verdiği noktalardan değiştirileceği için sosyalizmin daha zar zor tahmin edildiği ve yanlış anlaşıldığı gerçeği de göz önünde bulundurulursa, tam anlamıyla açıklanması zor bir sistemdir.
temelinde üretim ilişkileri yatar. -her sistemde olduğu gibi- toplumsal yapının kalitesiyle doğru orantılı olrak gelişen üretim sistemi de elbette gelişecektir.-önü kapatlıp sınırlar içine hapsedilmediği takdirde- bu durumda sosyalizmde herkes ürettiğinin karşılığını alırken, komünizmde, bireyler ihtiyacı olan kadarını alacaklardır. üretim ilişkileri de ilerleme göstereceğinden, yaşam standartları yükselecek, insanlar daha iyi koşullarda yaşayacaklardır.
komünizme geçilmesinde ana engel olarak görülen insan doğası, aslında bir doğa olmamakla beraber, diyalektikle alakalı olarak sürekli değişim gösterir. yani sistem insanları yoğurur -500 yıl öncesi anadolu köylülerinin büyük çoğunluğu bencillik nedir bilmezken, kapitalizmle beraber iyice körüklenen, bencillik duygusu, insan doğasıymış gibi gösterilmekte.-
geleceği apaçık olan sistemdir. hakkındaki ütopyalar doğrultusunda mı? bilinmez.
