bu gerçeğin yanında bir de şöyle bir gerçek vardır. osmanlı devleti en güçlü olduğu zamanlarda avrupa orta çağ'ı yaşıyordu. avrupa feodal şehirlerden oluşuyordu. günümüz batı medeniyeti yoktu. batı medeniyeti oluştuktan sonra osmanlı hasta adam olmuştur, çünkü osmanlı'nın sistemi batı'ya rakip olamıyordu.
biz de batı medeniyetinin yolunu tuttuk. ama osmanlı yüzünden oldukça geç kaldık. şu anda türkiye'nin göreceli olarak geri kalmasının nedeni budur.
