osmanlı elbette ideal bir devlet değildir, ideal bir yönetim biçimine de sahip değildir. ancak osmanlı devleti yönetim kıstasları ile avrupa'lı emperyalistlerden (doğal olarak) ayrıldığı gibi en temel kaynağı olan islam'ın uygulanış biçimiyle de en başta gelen ve islam'da yönetim anlayışının bir anlamda kuralı yazan devletlerden de her hali ile ayrılmaktadır. (emevi ve abbasi devletleri)
gerçek islam'da şeklinde söz başlamak yanlış, çünkü islam bir yönetim biçimi değil bir inanç sistemidir. içeriğinde elbette fıkıh, yönetim, sosyal kurallar, davranış biçimleri gibi bir toplumu düzenleyen kurallar barındırır. ancak osmanlı için kıyas arıyorsak bu kuran'da yazılı olanlar değil daha önceki islam devletleri tarafından uygulananlar olmalıdır.
islam devletlerinin yöntem olarak savaşarak ve zorla din empoze etmek gibi bir yöntemleri olduğu aşikardır. bunun en yakın tanığı da türklerdir. zira türk boylarına savaşta üstünlük kurulamadığı için öncü boylar rüşvet ve vaadlerle ele geçirilmiş sonra da asıl türk boyları kıyımdan geçirilerek, kelleleri alınarak, kanları derelere dökülerek zorla islam dinine geçirilmişlerdir.
osmanlı'yı incelereken karşılaştırma yapılması gereken devletlerin başında da diğer islam devletleri gelmektedir...
