hürriyet teminin iki yönüyle ele alındığı tiyatro oyunudur.
1- ferdi hürriyet: gülnihal
2- rejim meselesi olarak hürriyet: kaplan paşa
ilk adı "raz-ı dil" dir ama sansüre takılır. sadece bu oyunda halk ihtilali vardır. namık kemal bunu tehlikeli bulmuştur çünkü sosyal düzenleme yanlısıdır.
gülnihal; halk adına konuşan yeni bir tiptir. şahsi mücadele ile rejim mücadelesi birleşmiştir.
oyunun sonunda gülnihal'in ölmesini tanpınar; namık kemal'in tiytaro tekniğine yabancı olmasına bağlar.
tezli bir tiyatro olduğundan kahramanlar devrin siyasi durumunu temsil eder:
kaplan paşa: abdülaziz simgesidir.
sofya'dan alınan emir: abdülaziz'in tahttan indirilmesi.
muhtar bey: 4. murat'ı simgeler.
