"Heyecanlarımın babası Namık Kemal, fikirlerimin babası Ziya Gökalptir!" *
Cumhuriyetin ilk yıllarında çıkan tüm resmi yayınlarda takip edilen programın Ziya Gökalp'in Durkheimcilikten etkilenerek sistemlendirdiği Türkçülüğe göre düzenlenmiş olmasından anlayabiliriz. Tabi zamanla Türkçülüğümüzü yitirdik orası da ayrı.
Mesela, Afet inan'ın Medeni Bilgiler'inin Millet kısmındaki ahlakla ilgili bölüme bakalım:
"Bir iş herneye ait olursa olsun insanın kuvvet kullanmasını, yorulmasını muciptir. insanlar, mecbur olmadıkça kendilerini yormak istemezler. Halbuki, bazı işler vardır ki, kendiliğinden, insana, onu yapmak için deruni bir arzu, bir temayül ilham eder, o iş şayanı arzu olur. işte ahlaki işler, ayni zamanda hem mecburi ve hem de şayanı arzu olan işlerdir.
Bir işin ahlaki bir kıymeti olması, ayrı ayrı insanlardan daha ulvi bir membadan sadır olmasıdır.
O memba; cemiyettir, millettir."
insanların hayatı, yapmak için istek duydukları ve duymadıkları olaylarla açıklanıyor ve de insanların yapmak istedikleri olayların tümü millet faktörü içerisinde farzediliyor. Afet inan'ın bunu tamamen Gökalp'in şahsiyet ve ferdiyet ayrımındaki görüşlerinden etkilenerek yazdığını iddia edebiliriz.
Aynı kitaptan başka bir örnek daha :
"Türk kavmi yukarıda söylediğimiz gibi, çok büyük bir shada vücut bulmuş ailelerin birleşerek sop (klan) ve sopların birleşerek boy (kabile) ve boyların birleşerek öz (aşiret) ve özlerin de birleşerek siyasi bir cemiyet olan el (medine) ve en nihayter el'lerin bir merkezinde birleşmeleri ile büyük bir camia vücuda getirmiştir."
Gökalp'in Türk Medeniyeti Tarihi adlı eserindeki Tudunluk, Yabguluk, Hakanlık, ilhanlık yapılanmalarını oluşturan sosyal zümreleri tanımlamasıyla bire bir örtüşür. Ve burada ince bir ayrıntı vardır ki el, medine, cemiyet burada türkiye'yi temsil ederken, camia da turanı temsil etmektedir.
