uydurulmuş bir kavramdır. uydurulmuş olduğunu anlamak için durumu beraberce inceleyelim.
|-----------|
| | | ---> v
|-----------|
bu şekilde v hızı ile giden bir aracın içinde olduğumuzu varsayalım. o ortadaki dik çizgi de bir ışık kaynağı olsun. ışık kaynağının hemen orda bir gözlemci var. ben de aracın dışındayım, araç önümden geçerken öyle bakıyorum mal mal.
şimdi dostlar, önce kabul edilmesi gereken şey şu. ışık tam olarak, fiziksel bir varlık değildir. ışık hem madde, hem dalgadır. aynı zamanda, ne madde ne de dalgadır. ışık basıncı ışığın madde olduğunu, maxwell ve schrödinger denklemleri ise dalga olduğunu ispat eder. neyse, ışık garip bir "şey" olduğundan dolayı, her gözlemciye ışık, ışık hızı (c) ile hareket ediyor olarak gözükür.
mesela şöyle düşünelim. ben duruyorum, önümden ışık geçiyor ve ben bunu c hızıyla geçiyor olarak görüyorum. ancak, başka biri 100km ile giden bir araçta ışıkla aynı yönde seyahat ediyor. ışık ona (c-100)km hızla hareket ediyor gibi gözükmüyor, aksine ona da c hızı ile hareket ediyor olarak görünüyor.
işte bu noktada klasik fizik çöküyor. nerenden uyduruyorsun bunları gece gece demeyiniz. bu olayın doğruluğu birçok deneyle, ama özellikle atom saatleri ile ispatlanmıştır.
şimdi aracımıza geri dönelim. aracın yüksekliği h olsun. aracın içindeki kişi bu ışığı gözlemliyor. bu kişiye göre, ışığın kaynaktan çıkıp geri dönerken aldığı yol 2h. bana göre ise (ben dışarıdan bakıyorum), bu yol şöyle bir üçgen;
|
|
|2h
|
|--------
2hv/c
benim gördüğüm ışık hareketi, bu üçgenin hipotenüsü yani çizemediğim kenarı. bu kenarın uzunluğu 2h'dan
uzun. hem bana göre, hem aracın içindekine göre ışık hızı c idi. ulan ne oluyor o zaman, manyadık mı biz?
zaman = gidilen yol / hız
şimdi gidilen yol farklı; ama hız aynı. dolayısı ile iki gözlemci için geçen zaman farklı. bu tamamen doğrudur. yüksek hızlarda, uzun süren uçuşlar sonucu atom saatleri ile fark edilebilir bu etki.
özetle; hızlı hareket eden bir kişiye göre zaman daha yavaş akar. yavaş akma katsayısı da;
kök ( 1 - v^2 / c^2)' dir. hareket eden kişiye göre, bu miktar kat daha yavaş akıyor zaman.
o halde, zaman sadece bir kılıftır. zaman, ışık kime göre saniyede ne kadar yol gidiyor bilelim hesabıdır.
