osmanlı devleti’nin kendine taktığı havalı isimlerden biri. arapça kökenli bir tabir olup, "yüce devlet", "ulu devlet" anlamına gelir. tam hâliyle söylemek gerekirse: devlet-i aliyye-i osmaniyye. yani "osmanoğulları'nın yüce devleti".
bugünkü tabirle söyleyelim: marka kimliği çalışması. hem içeride hem dışarıda "biz büyüğüz, biz yüceyiz" mesajı veren bir diplomatik jargon. aynı zamanda batılıların "sublime porte" dedikleri, yani "yüce kapı" olarak çevirdikleri ifadenin de kaynağı.
ama tabii ne kadar "aliyye" olduğu dönemine göre tartışılır. 16. yüzyılda kanuni zamanında evet, epey "yüce" bir devletti. ama 18. yüzyılda artık biraz “yüceymiş gibi yapan” bir devlet halini almıştı.
yine de devletin kendi PR çalışmasında başarılı olduğunu söyleyebiliriz. "devlet-i aliyye", halk arasında da zamanla "devlet baba"ya evrilmiş; korkulan, saygı duyulan ve dokunulamayan bir güç hâline gelmiş.
bugün birisi çıkıp "devlet-i aliyye zamanında şöyleydi" diye cümleye girerse, bilin ki ya nostaljiye boğulacak, ya da modern devleti gömmeye hazırlanıyordur. dikkatle dinleyiniz.
