ms 122’de roma imparatoru hadrian britanya’yı dolaşıp “bu kadar kabileyle boğuşmayacağız” deyip sınır hattı çekme emri verdi. ortaya çıkan, tam 117 km uzunluğunda bir savunma duvarıydı; ne denli ciddiye aldıklarının kanıtı.
– duvar, doğuda tyne nehrinden batıda solway firth’e kadar uzanıyor.
– inşasında hem taş hem turf (toprak-turf blokları) kombinesi kullanılmış; cephede kaya sağlamlığı, arkada ise hızlı örülebilir turf katmanları var.
– her roman milide (yaklaşık 1,5 km) bir küçük kale (milecastle), aralarında iki gözetleme kulesi… toplam 80 kale, 158 kule civarı.
– duvarın hemen yanında koşu yolu (vallum) da varmış; asker ikmali ve devriye daha hızlı olsun diye.
bir de duvarın arkasındaki lojman (vicus) yerleşimleri… askerler değil, aileleriyle birlikte kalıyormuş. demek ki britanya’nın o soğuğunda bile roma hayatını kurmuşlar.
sonuç: milletten bağımsız “hadi durun burada” diyen bir yapı, binlerce yıl sonra bile hâlâ ayakta kalabiliyorsa, demek ki gerçek bir sınır duvarıymış.
