Çılgın At, Amerika yerlilerinden Sioux'ların (Lakota'lar) lideri. işgalci ABD ordusuna kök söktüren, Amerikan Yerlilerini tarihte ilk defa bir bayrak altında toplayıp, ABD ordusuna karşı muharebe kazanan (Little Bighorn-1876) lider.
Çılgın At'ın Sioux/Lakota dilindeki özgün adı; Thašúŋke Witkó'dur. Esasen barışçıl bir adamdır. Lakin General Custer komutasındaki ABD ordusu Montana ve Güney Dakota'da işgal ve yerlilere karşı katliamlara başlamıştı.
tüm yerlilerin Birleşmekten başka çareleri yoktu.
Soykırıma karşı tüm Lakotalar, Dakotalar, Nakotalar ve Chayenneler tarihte ilk kez birleşmiş, 1500-2500 kadar savaşçı bir araya getirilmişti.
Lakotalardan Çılgın At, Oturan Boğa, Phizi, Chayennelerden iki Ay ve Sakat Beyaz Adam,
Nakotalardan Büyük Ayı, Dakotalardan Kıvırcık Hafif Saç Liderliğindeki birleşik yerliler ordusunun karşısında General Custer'in tam teçhizatlı kuvvetlerinin sayısı 1000'e yakındı.
iki kuvvet 25 Haziran 1876'da Montana'daki Littlie Bighorn Nehri düzlüğünde karşı karşıya geldiler, muharebede General Custer ve 400 adamı hayatını kaybetti, Yerliler de yaklaşık 500 kayıp vermelerine rağmen kesin Zafer kazanmışlardı. https://galeri.uludagsozluk.com/r/2306448/+
Savaşı kaybetmek işgalci ABD'yi çılgına çevirmişti. ABD'nin her yerinde ordu Yerlilere karşı katliamlara girişti. Muharebe meydanında yenemediği yerlileri kadın, çocuk demeden katlederek diz çöktürmeye çalıştılar. Başardılar da...
Little Bighorn'da ABD ordusuna karşı zafer kazanan Çılgın At, katliamların durması için ailesi ile birlikte General Crook'a teslim oldu. Teslim olan Çılgın At ve ailesi katledildi, ayrıca ABD Ordusu Çılgın At ile birlikte teslim olan 600 Lakota yerlisini de katletti. https://galeri.uludagsozluk.com/r/2306449/+
Yerliler birleşerek kazandıkları Little Bighorn Muharebesi sonrası dağılmış, feodal yaşantılarına dönmüşlerdi. Aslında Yerlilerin en büyük hastalığı buydu. Bir arada kalamıyor, sürekli birleşmeyi başaramıyorlardı.
Bu onların en büyük hastalığıydı.
ABD'nin bayram olarak kutladığı Thanksgiving Day (Şükran Günü) de aslında bu yerlilerin birleşemeyip birbirine düşme hastalığının tarihteki ilk örneğiydi.
(bkz: şükran günü/#42478452)
Bu bağlamda değerlendirildiğinde Çılgın At'ın yaptığı şey, yani yerlileri birleştirmek ve birlikte mücadele etme fikrini hayata geçirmek bir mucizeydi. işte Çılgın At bu yüzden efsane oldu.
Evet Oturan Boğa da efsanedir ama Çılgın At savaştan sonra katledilirken, Oturan Boğa'nın ABD Hükümeti ile anlaşması ve ABD tarafından affedilmesi onu ispiyoncu bir pislikten başka bir şey yapmıyor maalesef.
ama çılgın at bir efsanedir, büyük kahramandır. Çılgın At'ın yerli halk için mücadelesini ölümsüzleştirmek için, O'nun adına 1948 yılında Güney Dakota'da bir anıt inşasına başlanmıştır. Bittiğinde dünyanın en büyük anıtı olacak olan bu devasa yapı ne yazık ki hala bitirilememiştir. https://galeri.uludagsozluk.com/r/2306450/+
Yerliler bu anıtı Çılgın At'ın bir atın üstünde Nevada topraklarını işaret ederken görünecek şekilde ve tamamen kendi imkanları ile inşa etmeye çalışıyorlar. Hatta ABD hükümetinin anıtın tamamlanması için teklif ettiği 10 Milyon dolarlık ödeneği de reddetmişlerdir.
işte böyle...
uluslar birleşirse kazanır, ayrılırlarsa yok olurlar sevgili arkadaşlar.
çılgın at, amerikan yerlilerinin gördükleri güzel bir rüyaydı bir zamanlar...devamını getiremediler. ruhu şad olsun...
