özgürlüğü, insanın 'canının istediği her şeyi yapabilmesi' olarak anlıyorsak, böyle bir özgürlük söz konusu değildir, insan için uygun da değildir.
insan, bağımlı bir varlıktır. insanın tam ve sonsuz özgürlüğünden söz eden dinler, inançlar ve düşünce sistemleri, sonuçta, çoklukla farkında olmayarak, insanın insanlığını yitirmesine yol açmaktan kendilerini kurtaramazlar. O yüzden, insanın bu ontolojik (varlıkbilimsel) özelliğini göz ardı ederek tam özgürlüğünden söz etmek, önce onun körleşmesine, sonra da körleşen ve köleleşen insanın başka insanları ve başka varlıkları “körleştirmesine” ve “köleleştirmesine yol açar, kaçınılmaz olarak.
Jean Paul Sartre: “Özgür olacak kadar özgür değilim!” (I am not free to be free) diyerek bu durumu çok güzel özetlemiştir. Sartre’ın sözü biraz çelişkili gözükse de, düşünür burada, bireyin, hem kendi iç dinamikleri, içsel değerleri ve hem de yasaklayıcı, kısıtlayıcı ve cezalandırıcı dışsal faktörler yüzünden eylemlerinden sorumlu olmasına dikkat çekmiştir.
