bu hollanda doğu hindistan şirketini evvelce yazmıştık. dünyanın gelmiş geçmiş en değerli şirketi, avrupa'nın bugünkü zenginliğinin temel kaynağı...
(bkz: hollanda doğu hindistan şirketi/#43461629)
lakin jan janszoon van haarlem, hollanda doğu hindistan şirketi ile anlaşamamış, ters düşmüştü.
abisi hollanda doğu hindistan şirketinde hızla yükselirken, jan janszoon van haarlem şirket ile yollarını ayırmış, osmanlı'ya sığınmıştı.
janszoon ailesinin bir oğlu pasifik'i yönetirken, diğer oğlu osmanlı adına atlantik'te seferler yapıyor, izlanda'ya kadar uzanıyordu.
hollanda 17. ve 18. yüzyıllarda dünya denizciliğinin hakimiydi ve pek çok ünlü denizci ve kaşif yetiştirmiş, hollanda doğu hindistan şirketi vasıtasıyla önemli zenginlikler elde etmişti.
küçük murat reis, yani jan janszoon van haarlem'in de asıl hedefi buydu.
hollanda doğu hindistan şirketi benzeri bir yapıyı, osmanlı adına kurmak ve yönetmek istiyordu.
hollandalıların osmanlı'ya sığınması başka ülkelere, bu ülkelerde aradıkları fırsatları bulamayan korsanlara da örnek oluyordu.
hollandalılardan sonra osmanlı hakimiyetine girip korsanlık faaliyetleri gösterenler arasında pek çok ingiliz de bulunuyordu.
(bkz: osmanlı ya sığınan ingiliz korsanlar/#30966610)
lakin bir şeyler ters gidiyor, osmanlı büyük denizlere açılma konusunda geri kalıyor, bir türlü hollanda'yı yakalayamıyordu.
ve ne yazık ki biz o hollandalı denizcileri kaybettik.
hatta küçük murat reis'in oğlu anthony janszen van salee ülkesine geri döndü.
orada anthony the turk olarak anıldı.
anthony, küçük murat reis'in sale'de kurduğu özerk devlette doğmuştu. annesi mağripli bir müslümandı...
ve anthony the turk, bugünkü new york'u, new amsterdam adıyla kuran kişi oldu.
sözün özü, hollanda, ingiltere büyük gemiler yapıp yeni ufuklara yelken açarken, eline çok değerli fırsatlar geçen osmanlı bu fırsatları değerlendiremedi, denizcilikten hep korktu, akdeniz dışına taşıyamadı bayrağını.
öyle bir hale geldik ki sadece 6 gemiye sahip st stephanos şovalyeleri teke yarımadası kıyılarını yağmalar oldu. üstelik bu dönem akdeniz'in bir türk gölü olduğuyla övündüğümüz dönemdi...
