şunu bilmelidir ki insan, hayattan birçok şeyi öğrenemez çünkü hayat insanı esir almıştır. hayat insanı esir alırken benliğini kendinden uzaklaştırmıştır. tırmandığı dağlara hep sırtı dönük tırmanmıştır bir bütün olan bedeninin bir tarafı önünü görürken diğer tarafı asıl şeylerden habersiz kalmıştır. insan böyledir hep bir yarımdır buna rağmen hayatı anlamak ister, hayatı anlamak isterken anlamsızlıklarla karşılaşır, karşılaştığı anlamsızlıklarda da bir anlam bulamaz ve onların anlamsız olduklarını söyler ancak bunu söylerken anlamlı konuşmuştur insan. işte insan böyledir anlam ve anlamsızlıkların içinde yaşam süren anlam ve anlamsızlıktır. insan her şeyi anlamaya kalkışan ve yarım kalandır. yarımdır insan, bir bütün olması için gayret gösteren insan ancak bütünlüğün içinde bir yarım olarak kalabilir. belki de bir bütün olmayanın... insanın hayatı anlamasının gayreti gayretlerin en anlamlısı ve en anlamsızıdır. insanlar insanlarla, hayvanlar hayvanlarla yaşar ancak insanlarla hayvanlar da bir arada yaşar ve hayatın anlamsızlığı burada meydana çıkar. insanların hayvanları sahiplenmesi hayvanların özüne dokunmuş insanlarsa bundan bilgisiz kalmışlardı... lakin insan vicdanlıdır, vicdan sahibi insan hayvanlara acır ve sahiplenmek ister. aslında sahip olduğu şey sahip olma duygusunun buyruğudur. insan buyruklarına yenik düşmüş, buyruklarının kölesi olmuştur. insan özünde kendine hakim olamadığı için köledir. insan bu nedenledir ki hayatı anlayamaz çünkü kendini anlayamamıştır. insan kendini anlayamadığı sürece hayatı anlamayı düşünmemeli, hayatı kavramayı ise aklından bile geçirmemeli. çünkü insan düşündüğü kadardır, düşünceleri onu yönettiği kadardır, düşünceleri her ne kadar onu aydınlatsa da yanıltabilir de. insanın hayatı anlaması, insanın hayatı anlamasının ötesinde koca bir duvardır. bu duvarı aşan insan yalnızca hayatı anlaması gerekmez çünkü hayat bir yandan anlamsızdır da. insan önce kendini anlamayı kendi benliğini keşfetmeyi başarmalı, önce insan insanlığı anlamalı, insan insanlığı anladığı sürece hayatı anlama yoluna doğru adım atabilir ancak hayatı anlayamaz. çünkü hayat içinde iyilikleri ve güzellikleri barındırdığı kadar kötülükleri ve çirkinlikleri de içinde barındırır. işte hayat böyledir, karmakarışık anlamlarla ve karmakarışık anlamsızlıklarla dolu bir yerdir.
insan hayatı anlaması için önce insanı anlamalı, erdemli olmayı yeğlemelidir. kötülük insanı anlamaktan uzaklaştırır çünkü kötülük büyük ölçüde anlamsızlıkların olduğu yerlerdedir. kötü insan hiç şüphe yok ki her zaman anlamsızlıklarla yüz yüze gelir ve bir anlama çabasına düşer fakat bu anlama çabasındaki yolda başından beri kendini kandırmıştır ancak o bunu fark edemez. erdemli olamadığı için ne de yazık o insana! erdem ise insanı iyiliğe yönlendirir ve anlamlarla yüzleştirir. ölüme doğru gider insan, ölümün anlamını bulmak ister. ölüme doğru giden insan yaşamın içinde anlam arayışıyla yaşarken ölümle yaşam arası bir yaşantının içindedir, ölüm onu yakalamadığı sürece bir anlam olduğunu düşünür. yaşam bir anlamda anlamlı iken, yaşamın sonu ise bir anlamda anlamsızlıktır ona göre. ancak yaşam sona erdiği için bir yandan anlamlıdır da. insan önce kendi zincirlerini kırmayıp anlam gayretinin sonunu görmeyi ve başarılı olmayı ister. fakat ne yazık ki bu istek ölümle son bulur. örnek vermek gerekirse, insan olarak düşündüğümüzde derin sularda yüzen balıkların yaşantısı insana garip gelebilir ama bu bir balık için hiçte garip değildir. işte insanın insanı anlamasının önemi burdadır. insan insanı anlamadan hayatı anlamak ister, etrafında gördüğü şeyler ona garip gelir ve bu garipliklerden bir anlam çıkarmaya çalışır ve çıkaramaz daha sonra hüsrana uğrar. hayat adına konuştuklarımız konuştuklarımız kadar, hayat hakkında öğrendiklerimiz öğrendiklerimiz kadar, hayat hakkında bildiklerimiz bildiklerimiz kadar, hayat hakkında bu bilgileri sunduklarımız, bu bilgileri sunduklarımız kadar olunca insanın hayatı anlamasındaki zorluk hayat hakkında konuştukları, öğrendikleri, bildikleri, kendisinin ürettiği düşünceler ve buna dayanarak sunduğu bilgileri kadar oluyor.
