corona süreci, ya da herhangi bir salgın krizi iki cephede yönetilir ve bu cepheler birbirleri ile her ne kadar ilişkili olsalar bile, görece birbirinden bağımsızdır.
birinci cephe hastalığın fiziki olarak kontrol edilebilmesidir. bilim, teknoloji, karantina, sağlık hizmetleri vs. ile sürdürülen, yani insan aklının ve organize olabilme yeteneğinin biyoloji ile giriştiği mücadelenin yürütülmesi. bunun başarılı olup olmadığı rakamlarla çok kolay anlaşılır: kaç kişi virüsü kaptı, bu kapanların kaç tanesi atlatamadı ve öldü, bu rakamların genel nüfusa ve dünyada aynı kriz ile uğraşan ülkelere göre oranları nedir? bu cephede başarıyı anlamak işte bu kadar basit. bulunduğumuz aşamada bir başarı veya başarısızlıktan bahsetmek için henüz erken, çünkü vakalar başlayalı ancak bir hafta oldu.
ikinci cephe ise hastalığın kendisi değil, bunun toplumda yansıma biçimi ile ilgilidir. bilgi nasıl paylaşıldı, yalan bilgi ile doğru veriler birbirine karışıyor mu, halk hükümeti ne kadar dinledi veya dinlemedi, insanlar kurallara uyuyor ve elbirliği gösteriyor mu, insanlarda panik oranı, güven durumu nedir, vs. Bunların başarılı olup olmadığı normal hayatın ve sinirlerin ne kadar bozulup bozulmadığı ile ölçülür.
ikinci cephedeki başarılar ve başarısızlıklar ise kriz öncesi, kriz başlangıcı, kriz süreci ve kriz sonrası gibi aşamalara göre ayrı ayrı ölçülebilir ve ölçülmelidir de: iyi başlayıp kötü biten maçlar vardır, kötü başlayıp iyi biten maçlar vardır, başladığı gibi devam edip biten maçlar da vardır. şimdiye kadar kriz öncesi dönem yaşandı bitti ve hükümet ortalama bir iş çıkardı denebilir; yani insanları hazırlamamış olması eksi puan gibi duruyorsa da paniğe yol açmamış olması bir artı puan gibi alınabilir. dedik ya, hadisenin teknik veya biyolojik boyutundan bahsetmiyoruz, sosyal boyutundan bahsediyoruz.
şu an bu ikinci cephenin kriz başlangıcı aşamasının içindeyiz, ve genel olarak olumlu bir hava var, bu da doğru. buna başarı denecek ise peki, diyelim ki bir başarı; çünkü panik yok henüz. ama ikinci cephenin iki aşaması daha var: kriz süreci ve kriz sonrası. bunlar nasıl geçecek, bugüne kadar sürdürülen görece paniksiz ve toplumdaki olumlu hava devam edecek mi, buraları önemli. çünkü toplumu gerebilecek esas tedbirler işte bu kalan iki aşamada alınacak. hele o aşamaları ve sonuçlarını bir görelim, ondan sonra değerlendiririz ne kadar başarılı olduğunu...
