Ağrı harekâtı sürerken hükümet ekonomik krizle de boğuşmaktadır. 13 Eylül günü (1930), hükümetin teklifi üzerine Anayasa'nın 19. maddesi gereğince meclisi alınması zorunlu ekonomik önlemler paketiyle ilgili olağanüstü toplantıya çağırmıştır. Altı gün sonra istanbul'dan Ankara'ya dönen reisicumhur bir sabah eski köşkteki yatak odasında beyaz keten entarisiyle köşedeki geniş koltukta bağdaş kurmuş olarak gazeteleri gözden geçirmektedir. içeriye giren özel kalem müdürüne oturması için yer gösterdikten sonra gözlüklerinin üstünden dikkatle bakıp, "Ne haber" diye sormuştur. Haberler tatsızdır, bazı yerlerde tekkeler açılmış, fesler ısmarlanmıştır; özel kalem müdürü gelen telgrafları kendisine özetledikten sonra, "Şimdi ne olacak paşam?" diye heyecanla sormuştur.
Reisicumhur her zamanki sükûnetiyle karşılık vermiştir:
iki taraftaki arkadaşlar benim gibi düşünseler ve benim sözlerimi dinlemiş olsalardı bu vaziyet ortaya çıkmazdı; fakat bir kere olan olmuştur çocuk! Şimdi biz işimize bakalım. Yapacağımız şey basittir; devlet başkanlığından çekilmek ve partinin başına geçmek. Karşı taraftaki (Serbest Cumhuriyet Partisi) arkadaşlarla birlikte ilkin beliren anarşi ve gerilik eğilimlerini ortadan kaldırmak, ondan sonra da sükûnetle, samimiyetle yolumuza devam etmek. Belki bu suretle gayeye daha çabuk, daha kolay varırız.
Özel Kalem Müdürü, sorularına devam ediyor:
"Ya onlar iktidara geçerlerse?"
Yüzü kızarmış, dudakları büzülmüştü. Büyük bir gafletle, en hassas yerine dokunmuş, kendisine makam ve iktidar hırsı konduran bir tarzda konuşmuştum; belli ki incinmişti, sesini biraz yükseltti:
"Olabilir a! Biz hiçbir zaman daima iktidarda kalacağız diye bir iddiada bulunmadık ki..."
Özel Kalem Müdürü gaf yaptığını düşünerek, düzeltmek için şöyle demiştir:
"Ya inkılap esaslarından sapma gösterirlerse?"
"Ha bak! işte bu olmaz. Sen, ben, inkılâpların hayatı kıymetini ve hedefini kavramış olanlar, bu gibileri herzaman bertaraf etmeye ve inkılap esaslarını muhafaza etmeye muktedir olacaklardır."
"Reisicumhur kim olacak paşam?"
"Büyük Millet Meclisi en uygun kişiyi seçer; zaten biliyorsun, bu makama anayasamızda büyük yetkiler verilmiş değildir."
▪︎ Kaynaklar ...
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre III, Cilt XXI, s.2.
Hasan Rıza Soyak, Atatürk'ten Hatıralar, s.422-423.
(Dolmabahçe Sarayı’ndan Ankara’ya hareketi için uğurlanırken, istanbul, 19 Eylül 1930.).
