tarihi tam anlamıyla bilmeyen bir insandır. 2. abdülhamit, osmanlı'nın fiilen yıkılışını 30 yıl geciktirmiştir. ancak saltanatı döneminde büyük toprak kayıpları yaşanmıştır. şimdi büyük toprak kaybıyla sonuçlanan süreci kısaca anlatayım. 1. meşrutiyeti ilan ettirmeden önce bulgar, karadağlı ve sırp isyanlarıyla ve onun destekçisi rusya'yla mücadele etmiş, osmanlı ordusu belgrad'a yaklaşmışken durduruluşmuş ve istanbul konferansı'na davet edilmiştir. bu arada meşrutiyet ilan edildiği ilan eden osmanlı delegeleri konferanstan çekilmiş ve diğer devletler toplantıyı sürdürüp osmanlı'nın kabul edemeyeceği şartları kabul ettiler. osmanlı da reddedince 1877'de rusya'yla 93 * harbi başladı. ruslar, 5 ay plevne'de oyalansa da bulgaristan'ı işgal etmiş ve 22 ocak 1878'de edirne'yi ele geçirdikten sonra ayastefanos'a kadar ilerlemiştir. rusya ayrıca ardahan ve kars'ı işgal ettikten sonra erzurum'ayürümüş, şehir uzun bir kuşatma sonucu rusların eline geçmiştir. bu arada sırplar niş ve şehirköy'ü (pirot), karadağlılar nişik (niksic), bar, ülgün (ulcınj) ve böğürtlen'i (pogdorica) işgal etmişti. bu savştan sonra osmanlı gerek berlin nalaşmasıyla, gerekse anlaşma sonrası aşağıdaki toprakları kaybetmiştir. kayıp listesi:
1) 1861'de birleşerek romanya (1944'e kadar rumanya denirdi) adını alan eflak ve boğdan prenslikleri, sırbistan ve karadağ prenslikleri osmanlı'dan bağımsız oldu.
2) sırbistan ve karadağ savaşta ele geçirdikleri arazilerle sınırlarını genişletti.
3) bugünkü bulgaristan'ın büyük bölümü özerk prenslik oldu. bulgaristan'ın güneydoğusunda bir hristiyan valinin yöneteceği, merkezi filibe olan ve osmanlı'ya bağlı doğu rumeli ili kuruldu. bu ilin büyük bölümü 1885'te bulgaristan tarafından yutuldu.
4) avusturya macaristan, bosna hersek'i ve yenipazar sancağını işgal etti. bosna hersek 1908'de bu devlet tarafından ilhak edilmiş ve yenipazar sancağı osmanlı'ya iade edilmiştir.
5) savaşmadığımız halde iran, van'ın kotur ilçesini aldı.
6) tesalya bölgesi, 1881'de yunanistan'a bırakıldı.
7) osmanlı'daki rusların akdeniz'e ineceği korkusunu kullanan ingilizler kıbrıs'ı işgal etti. burada 1914'te ingiltere tarafından ilhak edilecektir.
8) romanya, köstence ve tulça (tulcea) sancaklarını kapsayan kuzey dobruca'yı aldı ve 1856'da rusya'dan aldığı bolgrad, cahul, kilya ve ismail (izmail) kentlerini rusya'ya bıraktı.
9) rusya batum, ardahan ve kars sancağını aldı ve burada kars askeri ilini (oblastını) kurdu.
10) fransa 1881'de tunus'u, ingiltere 1882'de mısır'ı işgal etti.
11) mısır'daki ingiliz egemenliğine isyan eden sudan'daki mehdi hareketi yüzünden mısır ordusu bugünkü somali'nin kuzeyiyle sudan'ın kızıl deniz kıyısı arasındaki bölgeden çekildi. bugünkü cibuti fransız, bugünkü eritre italyan ve bugünkü kuzey somali ingiliz işgaline girerken, habeşistan 1885'te harar kentini geri aldı. sonunda bu hareket 1898'de bastırıldı ve sudan, mısır'dan yönetilen bir ingiliz sömürgesi oldu.
12) 2. meşrutiyette bulgaristan bağımsızlığını ilan etti.
sonuç olarak 2. abdülhamit, ne kızıl sultandı, ne de ulu hakan. kendisi dönem koşullarında başarısız kalmaya mahkum bir padişahtı.
edit: beni eksileyene sözüm. osmanlı'nın ömrü 30 sene uzadı. ama bu toprak kayıpları olmadı mı ? ayrıca yabancı devletler osmanlı maliyesine duyun-i umumiye'yle (genel borçlar) el koymadı mı ? demek ki başarısız bir insandı.
