tarih yalan olmasa bile eksiklidir. muhakkak göz ardı edilen-atlanılan etkiler vardır. aynı şey iktisat için de geçerlidir mesela. tüm etkileri bilemeyiz.
diğer yandan çapraz okumalarımız ve ülkelerin vatandaşına aşılamak istedikleri düşünceler de sapmalara neden olur. mesela kanuni dönemi zenta yenilgisinin önemine rağmen görmezden gelinmesi gibi.
bilgiye-gerçeğe ulaşmak zahmetli ve çaba gerektirir. anlamak yerine övme-yerme gibi motivasyonla hareket edenlerden alınan bilgi yalandan yada daha önemsizin önemli yerine almasına doğru hareket edebilir.