tarihçilerin çok gergin tartışmalara rağmen çözüm getiremedikleri bir tarih muamması. hunların türklüğünü kanıtlamak için illa ki yazılı kaynaklara, isimlerinde türk kelimesinin geçmesine gerek yok. etnografya ve antropoloji uzmanları bunu pek çok kez kanıtladılar. gerek mete han'ın ordu sistemi, gerek hun isimlerindeki türkçe karakterler, hunlardan kalma mezar kalıntıları, gelenekleri, inançları... bu konunun tartışılıp çözüme ulaştırılamamasının bir sebebi hun devletine ait bilgilerin m.ö 1200 yıllarına dayanmasıdır. kaynakların sahibi çinlilere sorarsanız çin seddini türklere karşı değil hunlara karşı yaptıklarını söylerler. çünkü o sırada bu ırkın adı türk değil hun dur. çin seddi inşasından çok sonra türk kelimesi ilk göktürk yazılarında yerini bulmuştur. o devire kadar türk ırkının bizim bugün kullandığımız adıyla karşımıza çıkmaması bu insanların türk olmadığını kanıtlamaz. ayrıca bu iddianın en meşru kaynağı olarak gösterilen çinliler, hunların moğol olduklarını da iddia ederler.cengiz han'ın türklüğü konusundaki tartışmalar da bu minvalde birleşir. ayrıca tarihçilerin türkler konusunda çekiştikleri tek konu hunlar değildir. kimi tarihçiler türklerin sadece 4 büyük devlet kurduklarını iddia ederler ama sadece türkiyede resmi makamlarda kullanılan türk devletleri simgesi 16 dır.
