ırak türkmenleri kerkük, tuzhurmatu, diyala hattındakilere hatta bağdat'ta kalıp asimile olanlara bakarsak ülkenin en entellektüel kısmını oluştururlar. okuma yazma oranı bu kesim içinde hep yüksek olmuştur. ülkenin ihtiyacı olan aydın kişiler hep bu türkmenler arasında çıkar. az çocuk yaptıkları için bölgede etkinlikleri azalmış, elleri silah yerine kaleme sarıldığı için sürekli eziyet görmüş, fazla anlayışlı oldukları için cennetmekan yurtları arap ve kürt çomarlarının göçüne uğramıştır. şimdi bu hattakilere bakarsak hep azınlık olurlar kendi yurtlarında filistinli olurlar. ne araplar ne de kürtler sever. radikal örgütlerden hep uzak dururlar. zorla asimile etmeye bölgeden göç ettirilmeye çalışılır ve 1950'li yıllarda %13 olan türkmen nüfusu şimdilerde tahminen %3-4 civarı olur.
bu bölgenin tam aksi ise telaferdir. buradaki türkmenler halk içinde taşralı/köylü denilen kişiler gibidir. ne eğitim ne de kültürel alanda çok büyük eserler bırakmışlardır. siyasetçi çıkmaz, diplomat yetişmez sokakları serseri ve katil dolu yerdir. 100 dolar versen adam öldürmeye gidecek tipler doludur. üreme oranı yüksektir, radikal örgütler bol bol militan bulur, hatta saddam sonrası baasçıların felluce ile birlikte çok sağlam direndiği yerden birisidir. ışid'i ırakta toplayan ve ölene kadar selahattin, kerkük, ninova, anbar, babil, diyala gibi eyaletlerin çoğunu almasını sağlayan ve öldüğü zaman ırak'ın yarısını ele geçirmesini sağlayıp savaş kaybetmeyen efsane komutanı ebu müslim türkmen de telaferlidir.
kerkük türk sanatının en güzide örneklerini bize vermiş güzel şehirde türkmen nüfusu artık çeyreğini oluştururken telafer de bu oran %95 üzerindedir. zaten göçecek bir sebep olmadığı gibi yabancıların sevilmediği yere ne saddam ne de barzani kendi milletinden olanları yerleşmeye ikna edememiştir. belki de türkmenlerin kaybetme sebebi hoş görülü ve insani davranışlarıydı kerkük'te yoksa telafer de yaşayan hemşehrileri gibi olsalar kolay kolay filistinli gibi olmazlardı kendi vatanlarında. yakın bir gelecekte kurtulduğu zaman kim buraya hakim olacak belli değil ama arap ve kürtlerin karşı tarafa kitlemeye çalıştığı tek bölgedir şimdilik.
