dershanede iktisat hocamız mayıs ayında şöyle demişti. bütün paranızı dolara yatırın dolar 2017 başına kadar 3.5 tl ye yaklaşacak.
aslında ben türkiye'nin ekonomisindeki likidite tuzağından çıkışını anlatayım size. bretton woods modeli uygulanmalı ve tl dolara endekslenmeli yani bir nevi revalüasyon yapılmalı. yani 1 tl 1 dolar olmalı. devalüasyon ve döviz darboğazının yaşanmaması için ise kaliteli olmayan ara mallar satınmalı. mesela şuan kaliteli ev eşyaları satmak yerine ara mallar satılmalı ve fiyatları düşürülmeli. 1 tl = 1 dolar pozisyonunda dış ticaret yaptığımız ülkelerle bir anda ticaret durma noktasına gelecektir. bu da döviz darboğazı ve ekonomik kriz demek. işte bunu aşmak için ucuz mal satacağız. bir nevi çin gibi. böylelikle ekonominin gerekirse ilk 5 yılı 15 yılı böyle geçecek. kalite zamanla artacak belki, ama dünyanın türk telefonları kullanmasına gerek yok. biz yeter ki çarkı döndürelim. zaten bugüne kadar da hiç güçlü bir ekonomi olamadık ki ? en azından düşük kalite ve ucuz mal satarak (1940 ların başındaki yöntem) ihracatı tavan yapmamız lazım.
bu bahsettiğim modelin 2 korkunç yan etkisi olabilir tabi.
1. ihracatın yeterli düzeyde artması için üretimin çok iyi yükselmesi lazım. üretim ihracatı karşılamazsa enflasyon tehlikesi mümkün.
2. doların tl ile aynı seviyeye gelmesi, ithalatta patlama yaptıracaktır. dolayısıyla ithalat çok hızlı büyüyecektir. bu da cari dönem dış açığını genişletir.
bunların olmaması için 3. kez aynı şeyi söylüyorum. ithalat ve ihracat dengesini oluşturabilmek için, üretimde cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesine çıkılmalı, ara mallar çevre ülke pazarlarına 'ucuz türk malı' damgasıyla sürülmeli ve ihracatı karşılayabilecek bir üretim gücü oluşturulmalı. ithalatın ihracatı katlamaması içinse chp dönemindeki ithalat kotaları yeniden gündeme gelebilir. bunun için ab nin vize serbestisi başta olmak üzere yıllardır oyaladığı bir ülke olmamız sebebiyle, 996 gümrük birliği anlaşmasından biraz taviz verebiliriz.
bunları ben bile düşünebiliyorsam, ileri ekonomistler artık bir adım atmalı. gerekirse revalüasyon sonrası yapılacak ithalat ihracat ve iç arz talep dengesi için farklı çabalara girilmeli.
yoksa türk parası bu gidişle felaket seviyelere düşecek.
bu arada, çin in para birimi çok düşük ama adamlar şuan abd yi geçmeye hazırlanıyor dünyanın en büyük ekonomisi olma yolunda. sebebi ne peki ? üretimde zirvedeler. bütün mesele bu. türkiye'de üretim 1950-53 arası dönemdeki gibi bir anda patlama yapmazsa bu dolar günü geldiğinde 30 lira da olur, bir bakmışsınız tl yine 6 sıfırlı haline geri dönmüş. bu durum son 3 yıldır varolan orta gelir tuzağını kızıştırır ve bir bakmışsınız enflasyon fırlamış işsizlik fırlamış. uğraşıp durursunuz stagflasyonu nasıl yenicez diye ?!
