mustafa kemal atatürk ün yaptığı harf devriminin osmanlı sultanlarının dilde sadeleşme ve alfabe değişikliği projelerinden, rumi takvim uygulamasından, code napoleon un devşirilmeye çalışılmasından bir farkı yoktur. yorum, kavramlar üzerinden değil kişiler üzerinden yapıdığı için x yapınca iyi, atatürk yapınca kötü oluyor bazılarına göre.
dil üzerine monojenist ve polijenist teorilerden, sentakstan, yapısalcılıktan haberi olmayan adamlar hala aynı teraneyi tutturmuş gidiyor. ismet inönü nün söylemediği ancak ona atfedilen israiliyattan faydalanmaya medet ummak da zavallılıktan başka şey değil!
dil devriminin iki safhası vardır:
1) elifba yerine türkçe gramatiğine ve sesdizimine dizisel ve dizinsel bağlamlarda daha uygun bir yapı bulmak.
2) dilin içeriğinde sadeleşmeye gidileceğinden dolayı bu konuda bir yol haritası bulmak.
ilk açıdan bakıldığında arap alfabesi, ingiliz alfabesi gibi aptal saptal konulara girmek istemiyorum. fenikeliler yazıyı bulduklarında alef öküz demek olup bir harfe karşılık gelmekteydi. bu durum antik mısır daki piktogrif-hiyeroglif-hiyeratik-demotik yazı gelişimine benzer. grekler bunu alıp lineer b de alfa demiş, aramlar ve kaldeliler de elif demiş. türk alfabesine ingiliz alfabesi diyeceksek ingiliz alfabesine de etrüsk alfabesi, arap elifbasına da fenike yazısı dememiz gerekir. kısacası olayın ingiliz, arap gibi köşetaşları yok diyebiliriz.
türkçe deki çıkışlara-mahreçlere- ve ünlü-ünsüz uyumuna en uygun alfabe nedir diye araştırma yapmadım ama biraz arapça, biraz rusça ve iyi derecede türkçe ve osmanlıca bilen biri olarak şu an kullandığımız aflabe, türk harflerini yansıtma açısından elifba dan çok daha üstündür diyebilirim. bu sebepten dolayı da dil devrimini eleştirenler daha zor okuyup yazıyoruz filan demek yerine babalarından ve ağabeylerinden ne duyduysa onları yumurtlamaktan bir türlü vazgeçemiyor. çoğunun elifba okuduğu da yok zaten. harekeleri kaldırıp herhangi bir arapça fiilin muzari çekimini sorsan kaçı yazacak ki?
ikinci kısma gelince. sadeleştirme yapıldı da türkçe kuşa döndü diyenlere mi yanayım yoksa yerleşmiş kelimeler kalsın ama kelime türetme türkçe gramer kuralları üzerinden olsun dediği halde hars kelimesinden arapça tahris kelimesini türeten ziya gökalp e mi sitem edeyim?
avrupalılar arapça emirü-l mâ kelimesinden admiral i kullanıma alırken osmanlılar dahil çoğu müslüman devlet de batı kökenli kaptan ı kullanmıştır. benliğimiz, medeniyetimiz filan diye zırvalayan yurdum sağcısına medeniyetini ve ecdadını anlatsan intihar edebilir. kaldı ki medeniyet kelimesi dahi namık kemal ve ziya gökalp in bu terimi yanlış çevirip yorumlamaları yüzünden ülkede anlaşılamıyor.
neyse uzun uzadıya yazıp da kendimi daha fazla yormayayım. şurada yazanların yarısı -de ve -ki eklerini kullanmaktan aciz. ne yazarsam yazayım altına biri -ama japonlar kendi alfabelerini fısfısfıs diye döşeyecek. halbuki bir bilse japonların da alfabelerini çin den aşırdıklarını. neyse, hiç uyandırmayalım.
