dinci (bkz: emevi dinciliği),din bezirganları,simsarları yüzünden dinden soğuyan insan var da...zengin,kodoman,para hırsı ile makyevel kimliğe bürünmüş insanları görüp de aman ya paraya küstüm diyen var mı?
her alanda, makamda ve cenahta şerefli,haysiyetli kısaca iyi insanlar olabileceği gibi kötü (bkz: aşağıların aşağısı) da vardır.insan bireysel mükafatlandırılır veya cezalandırılır;ancak koşulların zorluğu da bunları muhakkak etkiler ki bu dönemde şartlar zorlayıcı. bu yüzden eksen kayması yaşayan milyonlar var.
en basitinden şu soruyu sormak gerekir?aldığım riske değer mi?ve de atomdan,milyonlarca türe ve sonunu ölcemediğin evrene her yerde imzası olana "kafa tutmak"daha sen en yakın yıldıza gitme hayalin bile yok neyin "karşı çıkışı"bu,sorgula ama sonun da kuralları sen koymadığından "o nefsini dizginle"bilimsel bilim yolunda insanlık yolunda devam et ama inkar veya şirk yoluna girme...
(bkz: tin suresi 5.ayet)
sonra onu, (küfre varınca) aşağıların aşağısına çevirdik, (cehennemlik yaptık).
eğer dileseydik herkesi doğru yola ulaştırırdık, ancak herkesin zorlamayla değil kendi istekleriyle inanmalarını istedik ama tarafımdan şu söz de kesinlik kazandı: “cehennemi mutlaka insanlarla ve cinlerle dolduracağım.”
