“Prof. Şerafettin Turan, Atatürk’ün Düşünce Yapısını Etkileyen Olaylar, Düşünürler, Kitaplar adlı çalışmasında, Mustafa Celaleddin Paşa’nın, M. Kemal’i en çok etkileyen isimlerin başında geldiğini yazmaktadır. Mustafa Celaleddin Paşa’nın kitabından sadece Mustafa Kemal etkilenmemişti; ittihat ve Terakki Cemiyeti’nin temelini oluşturan, ittihadı Osmanî’nin dört kurucusundan biri olan Abdullah Cevdet, Osmanlı gençlerinin Macarlarla evlenmesiyle yeni ve sağlıklı kuşakların yetişeceği fikrini ortaya atmıştı!
Samih Rifat kayınpederinin tezini hayata geçiriyordu. “Türklerin Osmanlı ve islam dışında kimliklerini Orta Asya’da araması gerektiğini” yazan Fransız Yahudisi Leon Cahun da M. Kemal’i ve dönemin aydınlarını etkileyen önemli düşünürlerden biriydi. Yeni ülkeye, yeni kültürel hayata, Fevziye Mektebi mezunu Yakub Kadri (Karaosmanoğlu) gibi yazarlar gerekiyordu. Radyolarda alaturka müzik yayını yasaklandı! Kudüs’te doğduğu için “Kudsî” adını alan Ahmed Kudsî (Tecer) yeni şairler “keşfedip,” Halk Şairleri Bayramı düzenleyip bu ozanları gün ışığına çıkarıyordu. Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak’ın kızı A. Muazzezle evli, Güzel Sanatlar Akademisi Müdürü Burhan Toprak, Yunus Emre’yi baş tacı yapmıştı. Ortodoks Sünnîliğe karşı Anadolu kültürüne sahip çıkılıyordu. “Köylülük” yüceltiliyordu! Dr. Reşid Galib’in “buluşu”, Alliance israelite Üniverselle (Evrensel Yahudi Birliği) benzeri, köy çocuklanna Batılı yaşam biçimini öğreten Köy Enstitüleri yakın bir gelecekte hayata geçirilecekti.
Değişimin önündeki tek engel olan halkın yoksulluğu ve cehaleti (!), Köy Enstitüleri’yle aşılacaktı. Anadolu, klasik müzikle, tiyatroyla, Cumhuriyet balolarıyla tanışıyordu. Okullar öğrencilerine günün moda danslarını öğretiyordu. “Garson bira getir, garson bira getir, yaşa çarliston!” nakaratı dillerden düşmüyordu. Gazeteler Türkiye güzeli yarışması düzenliyordu. Yani, tıpkı Ulusal Kurtuluş Savaşı’nda olduğu gibi, Türkiye’yi uygarlaştırma çabalarının ardında birçok Sabetayist aydının imzası vardı.”
KAYNAK:
Soner Yalçın, Efendi: Beyaz Türklerin Büyük Sırrı, Doğan Kitap, 31. Baskı, 2004, sayfa 359, 360.
