allah yapacaklarımızı önceden bilir mi ,evet o, bizim ne yaptığımızı ve ya ne yapacağımızı daha doğrusu evrende olmuş ve olacak olayları ezeli ilmiyle bilir. çünkü o, herşeyi bilir. fakat bu bilgi, bizim eylemlerimizi özgür olarak gerçekleştirmemize mani değildir. çünkü allah bildiği için değil, biz yaptığımız için o biliyor. öte yandan allah'ın bilgisi insanı şu ve ya bu şekilde yönlendirmez. allah'ın kendisi hakkında ne bildiğini de bilmez. bu konuda yapılan yanlışlardan biri de ''kader'' in sadece insanoğlu ile ilgili bir husus gibi gösterilmesidir. halbuki kader, allah'ın yaratmasıyla ilgilidir. allah ise bütün evrenin yaratıcısıdır. insan ise bu evrenden bir parça oluşturur. ancak insanın bu yaradılışta özel bir yeri mevcuttur. çünkü diğer bütün yaratılmışların aksine insana ''akıl'' ve ''irade'' gibi nitelikler takdir edilmiştir.
kelam bilginleri kader kelimesini ''takdir'' anlamında el almışlar bu problemi de bu şekilde çözmeye çalışmışlar. buna göre herşey takdir edildiği gibi, insanın eylemlerini özgür bir iradeyle yapması takdir edilmiştir. yoksa insanın ne yaşayacağı önceden belirlenmiş değildir. eğer bir belirlenme olsaydı özgürlükten bahsedilmezdi. bunun yanında bir çok ayette mevcut. zuhruf 20: (puta tapanlar) derler ki: eğer Rahman dilemiş olsaydı; biz, onlara ibadet etmezdik. Onların bu konuda bir bilgileri yoktur. Onlar, yalnız yalan söyleyip dururlar. müddesir 38: herkes kazancına bağlı bir rehindir. necm38-39: hiç bir günahkar başkasının günahını yüklenmez. insan ancak çalıştığına erişir. bu ayetlerden yola çıkarak insanın kendi özgür iradesi olduğu gün gibi açıktır. insan özgürlüğünü kendisi için ''takdir'' edilmiş ''irade'' sayesinde elde etmektedir. irade, çeşitli alternatifler arasında seçme imkanı veren yetiye denir. insan iradeli olduğunu, zorunlu eylemleriyle isteğe bağlı eylemleri arasındaki farkı anlayarak bilebilir. örneğin elimizin kendi tercihimizle meydana gelen hareketiyle, titremeden dolayı meydana gelen hareketi arasındaki farkı biliriz. birincisi kendi irademizle ikincisi ise sinir hastalığından oluyor. yine insanın doğumu, ölümü, hangi ana-babadan doğacağı, nerede ve ne zaman doğacağı kendi elinde değildir. evet bunlar da takdir edilmiştir ama bunlar insanın isteğine bırakılmamıştır. bırakılmadığı içinde o, bunlardan sorumlu değildir. kısacası sorumluluk özgürlüğü, özgürlükte sorumluluğu getirmektedir. sonuç olarak kur'an a göre ''kader'', ''ölçü'' anlamında olup insan eylemlerinin zorunlu olduğunu gösteren bir inanç esası değildir. bunun yanında insanın özgür olduğu, irade yetisinin bulunduğu da kur'an tarafından ifade edilmiştir.
