Her kış yolları kapanan köylerden sancısı tutmuş hamile kadınların, ya karları küreyen kepçeler içinde, ya üstü açık bir tabuta yatırılarak hastanelere götürülmeye çalışılmasına; geçen hafta bize özgü medeniyetimizin yeni bir göstergesi daha eklendi.
Hamile bir kadın, buz tutmuş bir gölün üstünden elle itilen bir kayıkta götürülüyordu.
* * *
Gerçi ispanya'da bizim de katıldığımız bir "Medeniyetler ittifakı" forumu düzenlenmişti ama; "medeniyet" kavramının, somut ve ortak bir tanımlaması da pek yapılmıyordu.
* * *
Mustafa Nihat'ın "Osmanlıca-Türkçe Sözlük"ünü açıp baktım. Şöyle yazıyordu:
"Şehirlilik. Hayattan tam faydalanarak iyi ve rahat yaşama"
* * *
"Medeniyet" sözcüğünün kökeni de, Medine kentinden geliyordu. Çöllerde yaşayan "bedeviler" ilkel ve vahşi; Medine'de yaşayanlar ise kentli ve medenidiler.
* * *
Bugün "kentli" kavramının evrensel karşılığı "burjuvazi"; zıttı da köylülük...
* * *
Birincisinin simgesi, "üretim saltanatı"na dönüşmüş bir "gelişmiş"likle; etli şaraplı, kadınlı kahkahalı sofralar.
ikincisinin de simgesi, "yönetim saltanatı"ndan bilimsel bir arınmaya geçememiş olmakla, "gelişmekte olmak"tan bir türlü kurtulamamak ve kadınsız kahkahasız erkek erkeğe kahveleri.
* * *
Üretime dayalı "gelişmiş" bir burjuvaziyle, bir türlü "gelişmiş" olamayan tüketime dayalı bir burjuva taklitçiliğini; "onların kültürü", "bizim kültürümüz" diye ayrıştırmak da, sadece politik ağırlıklı bir değerlendirme.
* * *
Ve bu kez de, "kültür" kavramının kökenine bir bakmak gerek; Latince'den gelen Fransızca bir sözcük.
Yetiştirmekten, üretmekten uzantılı olarak; kuşaklardan kuşaklara yansıyan birtakım geleneksel ve ortak alışkanlık reflekslerinin tümü.
* * *
O zaman insan merak ediyor, neden Türkçede "yağma" sözcüğünün bu kadar çok kullanıldığını ve neden "rüşvet" haberlerinden geçilemediğini.
* * *
16. yüzyılda Fuzuli'nin Nişancı Ali Paşa'ya yazdığı:
- Selam verdük rüşvet değüldür deyu almadılar, şikâyetnamesinden; dünkü Milliyet'teki şu haber başlıklarına:
"izmir'de de tapu rüşveti - Keçiören'den sonra izmir'in Menderes ilçesinde de rüşvet operasyonu başlatıldı. 23 kişi gözaltına alındı. Aralarında tapu müdürünün de bulunduğu 12 kişi tutuklandı"
* * *
Enseyi karartmayın.
Bütün bu kavram kargaşası ve çapulculuk; son yüz yılı otopsi masasına yatırmayı göze alamamaktan oluyor.
Kör bir hat'a girmiş bir trende, vagonların içinde kendini öven hamasi nutuklar ata ata vardığımız yer burası...
* * *
Kirli ülkeler sıralamasıyla, 1 yaşına kadar çocuk ölümleri ve mesleksizlik sıralamasında başlarda; bireylerin "yaşam kalitesi" açısından ise Finlandiya'nın 95, Yunanistan'ın 63 basamak altında olmak.
* * *
20. yüzyılı da ıskalamış olmanın sonucunda, çıbanlaşmaya başlayan eski sivilceler; iç dinamiklerin uygulayacağı yeni reçetelerle sağlığa kavuşur mu, kavuşamaz mı?
Böyle bir sorunun yanıtı, 20-25 yıl daha netleşemeyecek gibi.
* * *
Her kış yolları kapanan köylerdeki hamile kadınların durumu, büyülteç altına alındığında; ve son 80 yılda resmi araba alımlarıyla bakımlarına kaç yüz milyar dolar harcandığıyla, 3200 belediyedeki itfaiye teşkilatına ne kadar yatırım yapıldığı kıyaslanmaya başladığında...
Buzlanarak kutuplaşmaya başlamış genç beyinlerde de, jetonlar düşmeye başlar.
* * *
Böylece ispanya'daki "Medeniyetler ittifakı"nı; yıllar önce neden Doğu Roma imparatorluğu başkentinde; evrensel bir bilim ve sanat sentezine dönüştüremediğimizin sorgulanması da takıldıkça takılır kafalara.
* * *
Bugün yerden alıp gökte yiyen ve her kızdığını "hain" olarak ilan eden nutukçulardan kaçı, eski istanbul yazarlarından Saffet Nezihi'nin adını hatırlamakta?
Oysa onun "Zavallı Necdet" romanı, 500 bin nüfuslu istanbul'da en çok okunan romanlardan biriydi.
Ya Kerime Nadir'in "Hıçkırık"ı?
Ya Suat Derviş'in "Fosforlu Cevriye"si?
Ya Mükerrem Kamil'in "Çırpınan Sular"ı?
* * *
"Medeniyet" Medineli olmak, kentli olmak, burjuva olmak anlamına geliyorsa; "bedevi" olmak acaba ne anlama geliyor?
Öncelikle kendi anadilinin "yazı" bahçelerinden habersiz olmak anlamına mı?
* * *
Neyse ki küreselleşme sürecinin elekleri, her türlü içi boş safsatayı eleyerek, çok değişik bir dünya yaratacaktır Uzay Çağı'nda...
Sorun genç kuşakların fazla fire vermemesi.
