Gök Sultan, ulu hakan için ilber hocanın yazdıkları /Cumhuriyetin ilk Yüzyılı
'' Sultan abdülhamid'le ilgili bir diğer tespitiniz onu '' Son imparator '' olduğunu yönünde. bu konuda neler söyleyebilirsiniz?
ikinci abdülhamid han eğer birinci a abdülhamid'in döneminde yaşasaydı , osmanlı imparatorluğunun şark dünyasındaki kaderi değişmiş olurdu. bu onun kişiliğiyle ilgilidir. eğer tarihte içtimai şartların ve dünya şartlarının dışında kişilerin rolü var ise , ikinci abdülhamid bu bakımdan en kayda değer şahsiyettir.
osmanlı imparatorluğunu kendilerince küçümseyenler olabilir ama imparatorluk birtakım büyük portelerin oluşturduğu bir tarihtir. devletin kuruluşundan 16. asrın sonuna kadar bütün hükümdarların hepsi büyük mareşallerdir , askeri dehalardır. itiraf etmek gerekir ki islam dünyası ilmi üstünlüğünü 15. asırda tamamlamıştır. yani 15. asırdan sonra islam dünyası tıpta astronomide, matematikte, kimyada öncü rolünü terk etmiştir. açık konuşmak gerekirse, aslında milletimizin, yani türklerin devleti olmasa, islam dünyası askeri ve idari vasıflarını da kaybedecek ve çoktan gerileme başlayacaktı. Hristiyan dünyasının diriliği, toparlandığı, organize olduğu, teşkilatlandığı, ilerlemeler kaydetmeye başladığı bu devirde bu üstünlüğü onlara kaptırmayan, onları geciktiren, onları birkaç asır için durduran, doğrudan doğruya türklerin kurduğu osmanlı imparatorluğu'dur.
çok açıktır ki, bu imparatorluğun kuruluş ve gelişmesinde büyük hükümdarların payı vardır. bunlardan birisi de '' hükümdarların en sonuncusu ve geç geldiği için önemi anlaşılmayan'' ikinci abdülhamid han'dır. kendisi '' yavaşlama'' asrında ortaya çıkmıştır. yapabileceği fazla bir şey yoktur. cihanşümul bir imparatorluğun sonuna gelinmiştir. bu bakımdan ikinci abdülhamid '' dünya imparatorlukları'' yani muhtelif dinler ve dillerden birtakım milletlerin bir arada yaşadığı cihanşümul denilen imparatorlukların üçüncüsü ve aslında sonuncusunun son hükümdarıdır.
çünkü kendisinden sonraki hükümdarların ikisininde şahsiyet olarak kayda değer bir yanı yoktur. sultan reşad iyi niyetli, dindar kendine göre malutmatı, bilgisi olan ve farsça bilen sevimli bir ihtiyardır. son hükümdar mehmed vahdeddin, daha zayıf bir eğitim görmüştür ve ileri yaşta tahta geçmiştir. bir yenilginin, çöküntü zamanının tahta çıkardığı bir hükümdardır .ondan da fazla bir siyasi çıkış beklenemez.
dolayısıyla bütün dünyanın en son hükümdarı, tarihi, hukuki, müessese olarak son üniversal imparator iikinci abdülhamid han'dır.
